Zo zo...

Dodelijke reality in de rimboe
Van onze verslaggever Thijs van Soest
gepubliceerd op 09 april 2008 09:04, bijgewerkt op 9 april 2008 17:26

AMSTERDAM - Dat tv-programma’s in de rimboe doden tot gevolg kunnen hebben, bewees een Britse cameraploeg onlangs in Peru. Hun onaangekondigde bezoek aan een inheems volk leidde tot een epidemie waardoor volgens de stamhoofden zeker vier bewoners om het leven kwamen. Tientallen anderen werden doodziek.

Hans Kázan (rechts) verbleef voor het SBS-programma Groeten uit de Rimboe drie weken met zijn gezin bij de Samburu-stam in Kenia. (Eyeworks) Cicada Films, producent van World’s Lost Tribes van Discovery Channel, was in Peru op zoek naar locaties voor een nieuwe realityshow en stuitte diep in de Peruaanse amazone op een verscholen indianenstam. ‘Indianen die in isolement leven zijn uiterst kwetsbaar voor contact met de buitenwereld omdat zij niet immuun zijn voor ziektekiemen van buitenaf’, verklaart Nellie Werner van de Nederlandse afdeling van de mensenrechtenorganisatie Survival International.

‘Griep, mazelen en zelfs een verkoudheid kan voor hen fataal zijn. In het recente verleden zijn hierdoor verschillende stammen uitgestorven.’ De tv-producent weigert de schuld voor de dodelijke epidemie op zich te nemen. ‘We hadden toestemming om te filmen. Bovendien: de overleden indianen waren al ziek’, luidde de verklaring.

Groeten
Tot doden heeft het Nederlandse programma Groeten uit de Rimboe (SBS6) nog niet geleid, maar de gevolgen van een dergelijk programma worden zwaar onderschat, vindt Survival International. Hoewel de aan deze tv-show deelnemende stammen níet afgezonderd leven, zijn volgens Werner de effecten van hun tv-optreden ‘niet te overzien’. ‘Hun cultuur wordt gebruikt voor commerciële doeleinden. Clichés worden uitvergroot. Wat vooral opvalt is dat de westerse gasten uitgebreid worden voorgesteld, terwijl de inheemse mensen als groep worden neergezet. De scènes worden vervolgens zo gemonteerd dat er een negatief beeld ontstaat van alle deelnemers. Ze krijgen bijvoorbeeld opzettelijk geen vertaler, wat leidt tot allerlei miscommunicaties.’ De organisatie wijst verder op de ‘psychische dreun’ die inheemse mensen kunnen krijgen als ze worden geconfronteerd met ‘rijke en machtige’ gasten.

De producent van Groeten uit de Rimboe, Eyeworks, heeft begrip voor de zorgen van de organisatie: ‘Maar de stammen waar wij mee werken zijn bekend met westerlingen. Ze gedragen zich authentiek, maar leven niet geïsoleerd’, benadrukt managing director Vincent ter Voert. ‘De kans dat stamleden een verkoudheidje oplopen van een productiemedewerker is net zo groot als dat ze die oplopen van een naburige stam’. Eyeworks werkt voor de programma’s samen met lokale autoriteiten en legal assistance centers die de rechtspositie van de stammen verdedigen. Ook is er tijdens de opnames altijd een dokter aanwezig.

Kázan
SBS6 heeft veel succes met Groeten uit de Rimboe. Wekelijks kijken er ruim een miljoen mensen. Een van de families in het onlangs begonnen derde seizoen is het gezin van goochelaar Hans Kazàn, dat drie weken bij de semi-nomadische Samburu-stam in Kenia verblijft. Familie de Leeuw uit Dordrecht is bij de Dogon-stam in Mali. De Belgische familie De Smet verblijft in een afgelegen deel van Ethiopië bij de Mursi, die volgens SBS behoren tot de meest gevreesde krijgers van Afrika.

Survival International wordt niet betrokken bij de door Eyeworks gemaakte programma’s. Wel werkt de organisatie mee aan BBC-programma’s over volksstammen. ‘Wij hebben niets tegen programma’s die de levenswijzen en culturen van inheemse volken op een realistische, sensitieve en eerlijke manier tonen, maar helaas blijkt dat de meeste tv-makers inspelen op de negatieve vooroordelen van de kijker.’

bron: http://www.volkskrant.nl/multimedia/article523186.ece/Dodelijke_reality_in_de_rimboe