maandag 21 juli 2008

vrijdag 11 juli 2008

Bretons

Wie "bretonse muziek" (of liever: music bretonne/breton music) intypt op youtube, zal veel (vaak ook zeer slecht opgenomen) onzin aantreffen. Bijzonder weinig zal bovendien ook daadwerkelijk in de Bretonse taal zijn. Na lang zoeken heb ik toch wat gevonden. Het eerste is een live optreden van de Bretonse folkgroep Tri Yann ("de" Drie Jan"nen"). Zoals te is dit idd erg folkore. Wel echter folkore van hoge kwaliteit. Tri Yann bestaat al erg lang (dat is ze wel aan te zien ook! hahahaha!) en heeft de interesse voor Bretonse muziek, cultuur en taal gebracht naar geheel Frankrijk en zelfs daarbuiten. Daar komt bij dat ze niet enkel "doedelzakkeren" (een instrument dat nota bene in z'n geheel niet uit Bretagne afkomstig is!), maar ook in het Bretons zingen, soms zelfs op de traditionele manier (video 2, 3 en 4). Dit is echter een optreden en bij zulke grote optredens hoort nu eenmaal veel poespas. Voor de duidelijkheid:

-kilt & doedelzak: niet traditioneel (import uit Alba, beter bekend onder de naam Schotland)
-het dansen van de 2 jongens en meisjes: wél traditioneel (let op dat springen van de jongens! Die meiden hebben sterke armspieren nodig! ;)
-het lied zelf: wel traditioneel en een mooie tekst (zie onder)

Fransoisig - Tri Yann


Tekst
Nozvezh kentañ ma eured me'm oa komadaman
Evit servijan ar Roue, red eo bezhañ kontan.
Evit servijan ar Roue, red eo obeisso,
Met ma dousig Fransisa 'chom d'ar gêr o ouelo.
"Tevet, tevet, Fransoizig, tevet na ouelit ket,
A-benn un daou pe un tri bloaz me 'deuï c'hoazh d'ho kwelet!"

Paseet an daou an tri bloaz, ar berved 'zo ivez,
Nag ar vartolod yaouank ne zeu tamm da vale.
Ar plac'hig a oa yaouank hag a gave hir he amzer,
'Doa lakaet e-barzh (h)e sonj da zimeziñ 'darre.
Na pa oa tud an eured diouzh an taol o koanio,
N'em gavas ur martolod 'ban ti a c'houl' lojo:
"Bonjour d'oc'h matez vihan, na c'hwi lojefe?
Me 'zo martolod yaouank 'tistreiñ eus an arme".

eigen (directe) vertaling
M'n eerste huwelijksnacht werd ik opgeroepen
Om de Koning te dienen. Het is verplicht.
Om de Koning te dienen moet men gehoorzamen
Maar mijn lieve Fransisa zal huilend thuisblijven.
"Kom op, kom op Fransoisig, kom op, huil niet,
Binnen twee of drie jaar ben ik weer terug om je te zien!"

Voorbij gingen de twee en drie jaar, en de vierde ook,
(maar) Geen een jonge matroos kwam terug.
Het meisje was jong en vond het lang duren
En dacht erover na om opnieuw te trouwen.(letterlijk: het was gezet in haar gedachte te trouwen weer)
En toen het (nieuwe!) paar aan het banket zat,
kwam er een matroos (naar voren) die vroeg of hij kon blijven slapen:
"Gegroet jongedame, wilt u me laten overnachten?
Ik ben een jonge matroos, teruggekomen uit het leger".




En toch... Vergeet alle doedelzakken en andere folklore... DIT is de basis... (live optreden van Annie Ebrel (haar partner ken ik niet), een van de nog levende groten



En zo "hoort" het écht! :) Live uitvoering op straat!



Traditioneel in een modern jasje



En tot slot goed nieuws: Frankrijk erkent eindelijk de regionale talen!

dinsdag 8 juli 2008

23:23

het is 23:23 en ik lees verder in m'n mooie boek. Uitgekomen in 2008, schrewikkelijk up-to-date dus:

Handbook of South American Archaeology
edited by Helaine Silverman & William H. Isbell

en... Vol met leukigheden.

Hoevaak moet ik het nog zeggen? HOEZO

NIEUWE WERELD???

12.871 BC: Monte Verde (Chili)
11.050 BC: Quebrada Jaguay (Peru) & Pre Vegas (Ecuador)
10.950 BC: Quebrada Tacahuy (Peru)
9460 BC: Las Vegas (Ecuador)

Dit zijn zekere data. Gekalibreerd (= verbeterd) en wel.

En dan nu:

King Clovis (VS): rond de 11.457 en 10.994 BC (gekalibreerd)... LATER dus dan Monte Verde en niet veel ouder dan de Quebrada's en de de Pre Vegas cultuur in Peru/Ecuador.

En zoals ik al zei: dit zijn ZEKERE DATA. Ik heb het hier NIET over de data die door de meeste specialisten niet geloofd worden zoals de mogelijke datum van Pikimachay (Peru: 19.763 calBC) of data zoals gegeven voor sommige sites (Pedra Ferada, etc...) in Brazilië (tussen 50.000 en 60.000 jaar oud --> oudste menselijke resten: 12.310 calBC), Mexico (+/- 40.000 jaar oud) en sinds kort zelfs de VS (+/- 35.000 jaar). Of over de data die écht behoorlijk veel rotzooi zouden trappen in de menselijke geschiedenis (data van 1 miljoen jaar of meer zoals in Brazilië).

Hoe kan het dus dat de oudste ZEKERE datum in het uiterste zuiden van Zuid-Amerika is? Kwam men toch vanuit Australië en Antarctica? Of (als de Braziliaanse sites hout snijden) direct vanuit Afrika? Of... kan het nóg erger? ("1 miljoen+ jaar" is immers in overeenstemming met b.v. Homo erectus en dus de eerste mensen bekend buiten Afrika. Hoe kwamen die daar dan?)

Zeker dus nu 15.000 jaar in Amerika. Dat is nog altijd een goeie 35.000 jaar na Europa. Ik ben geneigd de data rond 40.000 jaar te geloven (zie eerdere blogs) maar 1 ding is in ieder geval mooi: het einde van Clovis lijkt in zicht. Zelfs een verderfelijk fenomeen als National Geographic heeft het nu vaker en vaker over pre-Clovis...

En dan deel 2: landbouw
De Vegas mensen wisten al wat het was (of te wel: +/- 9500 BC...) en ook in Peru zijn er steeds meer aanwijzingen. Maïs gaat ook steeds verder terug. In Panama, Colombia en Ecuador tussen 5000 en 6000 BC (zie eerdere blog) en misschien zelfs wel helemaal al in Chili rond die tijd (m'n nieuwe boek!). Laatst weer nieuwe data voor Mexico tegen de 8000 BC...

en dan deel 3: archtectuur, piramides, steden
In Peru ziten we inmiddels dik rond de 3500 BC... (Caral is al lang niet meer de oudste). Mogelijk tellen we daar zelfs nog 1000 jaar bij op voor de site in Tumbes (zie eerdere blog). Prangende vraag in deze: waar blijft Meso Amerika???

deel 4: aardewerk
In de Amazone inmiddels tegen de 6000 BC, Colombia en Ecuador ongeveer 4000 BC. Panama tussen 3500 en 3000 BC. Weer: waar blijft Meso Amerika???

deel 5: metalen
In het noorden (rond Great Lakes tussen VS en Canada, zie eerdere blog) zoals gezegd zo rond 5000 BC. In het zuiden (Peru) sinds kort rond 2000 BC. Nog steeds is dat laatste getal veel later dan in Eurazië. Waarom? Mogelijk dat het te maken heeft met andere voorwerpen zoals turkoois, jade, zeeschelpen (strombus, spondylus, paarlemoer), lapis, obsidiaan, etc... hoewel al deze dingen ook in Eurazië te vinden zijn.


ERGO: Nieuwe Wereld eerste drie inmiddels even oud of zelfs ouder. Aardewerk ietsjes jonger maar niet veel (behalve in Japan waar veel ouder is). Metalen stuk later (hoewel niet in Noord!)

Kortom: 2 Oude Werelden en geen Nieuwe.

L.
Nu is het 0: 49

woensdag 2 juli 2008

something "vissig" about the "Brits", de "Nederlandsche Franschen" en de "fake Grieken": een beetje Europese geschiedenis

Deze blog staat natuurlijk vol met indianen. Indiaanse geschiedenis, indiaanse rechten. Indianen als Amerikanen. Ook Afrika kwam al een aantal keer aan bod, evenals delen van Azië (vooral China). Maar over Europa heb ik het nooit echt gehad. Dat komt uiteraard omdat het ALTIJD en OVERAL over Europa gaat. Europa en "Neo-Europa" (=Canada, VS, Latijns-Amerika, Australië, Nieuw Zeeland, etc...).

Ik ben wel een keertje begonnen over Europa maar tot nu toe niet verder gegaan.Toch ontstaan veel misvattingen over "de rest van de wereld" door het ontbreken van juiste kennis over Europa zelf.

Om een inleiding te geven, begin ik met drie stellingen die de meeste lezers zal verassen.

1. Engelsen zijn geen Britten
2. Nederlanders zijn Fransen
3. Oude Grieken bestaan niet

Vooral het tweede punt zal misschien wat verbazing wekken aangezien ik dit alles in het Nederlands (Frans!!!) schrijf. Ik zal de punten echter netjes afwerken.

1. Engelsen zijn geen Britten
Tegenwoordig denken ook de meeste Engelsen van wel. Historisch gezien klopt er echter geen moer van. Britten en Engelsen zijn namelijk twee heel verschillende volkeren. De Britten komen (kwamen) uit het huidige Groot Brittanië minus Schotland. Dat zijn dus het huidige Engeland en Wales. De Engelsen kwamen... uit wat nu het noorden van Duitsland is.

Wie op de kaart van Duitsland kijkt kan dat ook nog wel zien. In de meest noordelijke Duitse deelstaat (Schleswig-Holstein) ligt, tegen de grens met Denemarken, de regio "Angeln". Een andere naam voor het Engels is ook "Angelsaksisch". Of te wel: "het Saksisch van de Angelen". En het Saksisch wordt gesproken in Saksen, noord Duitsland.

Ook aan het Oud-Engels (5de-12de eeuw) is dat zeer goed te zien. Het tegenwoordige Engels heeft zeer veel woorden overgenomen uit andere talen (vooral Frans) maar nog steeds is de verwantschap met Nederlands en Duits overduidelijk:

Ned: Hij is vijf jaar (oud) en zijn naam is Hans
Eng: He is five years (old) and his name is Hans
Dui: Er ist fünf Jahren (alt) und seine Name ist Hans

Maar is dit hieronder Engels, Duits of Nederlands??

ic þearf = ik heb nodig
þū wāst = jij weet
frigen = vragen
steort = staart

Het is dus Engels. Tegenwoordig is het zo:

I need
you know
to ask
tail

Engelsen komen dus oorspronkelijk uit het noorden van Duitsland. Samen met de Saksen, Juten (uit Denemarken) en een aantal Friezen kwamen ze rond 450 aan in wat nu Engeland (land van de Engelsen/Angelen) is. Alleen heette dat land toen niet zo. Dat land heette toen: "Britannia". En de inwoners van dit eiland waren de "Britten".

Deze Britten hadden helemaal geen verwantschap met de Engelsen en spraken ook een heel andere taal. Deze Britten waren namelijk Kelten. De beroemdste oude Brit is waarschijnlijk wel de legendarische koning Arthur. Ook de tovenaar Merlijn en ridder Lancelot uit hetzelfde "koning Arthur verhaal" zijn echter Britten. En ja... De grote nationale held Koning Arthur sprak dus geen woord Engels...

Goed, zou je kunnen zeggen, dat was tóen. De 5de eeuw na christus! Waar hebben we het over! De Engelsen hebben gewoon de naam overgenomen en noemen zichzelf nu Britten. Die oude Britten bestaan niet meer.

Niet helemaal waar... Want die oude Britten bestaan weliswaar niet meer (net als de oude Angelen en Saksen), maar de nazaten van die oude Britten zijn vandaag de dag springlevend en wonen... in Wales, Cornwall en... Bretagne! Ook hun taal is nog steeds levend. Welsh, Cornish (was uitgestorven in de 17de eeuw maar wordt nieuw leven in geblazen) en Bretons (Brits!) zijn Keltische talen en komen voort uit de taal van die Oude Britten, de taal van Koning Arthur, Merlijn en Lancelot.

In het Bretons heet Groot Brittannië "Breizh Veur" en Bretagne zelf is "Breizh Vihan" (afgekort tot "Breizh", Bretagne). "Veur" (eigenlijk "meur") betekent "groot" en "vihan" (eigenlijk "bihan") betekent "klein". Zo kunnen we ook zien dat de "Great" uit "Great Britain" niets te maken heeft met hoe groots of machtig het Britse (Engelse!) wereldrijk wel niet was. De naam is al veel ouder en slaat op het feit dat er ook een "klein" Britannië is, aan de overkant van het Kanaal.

De volgende woorden zijn "Oud Brits", "Welsh", "Bretons" + Nederlandse vertaling

abonā = avon = aven = rivier
tan/tain/dain = dyn = den = mens
dubr = dwr = dour = water
tan = tan = tan = vuur

Vertaling van zinnetje boven in Bretons:

Pemp bloaz eo ha Hans eo e anv
vijf jaar is en Hans is zijn naam

Kortom: Engelsen zijn geen Britten.

2. Nederlanders zijn Fransen
Ja... Tis toch heus waar. En de taal waarin ik nu schrijf is Frans! We gaan andermaal terug naar het begin van de Middeleeuwen, of liever nog, een aantal eeuwen eerder, naar het begin van elke Asterix strip.

Zo'n 2000 jaar geleden was heel Gallië (zo heette Frankrijk toen) bezet door de soldaten van Caesar, de Romeinse veldheer. Héél Gallië? NEE!

Wie waren Asterix en Obelix? Inwoners van Gallië en dus Galliërs, of te wel: Kelten! Inderdaad, neefjes van de Britten in Britannia waar we het zojuist over hadden. Volgens Caesar leek de taal van de Galliërs en de Britten erg op elkaar:

Oud Gallisch - modern Bretons - modern Welsh
ab - aven - avon = rivier
dubron - dour - dwr = water
tout(a) - tud - tud = mensen/volk
mapos - mab - mab = zoon
petuar - pewar - pedwar = vier

Frankrijk heette in de tijd van Caesar dus Gallië (waarschijnlijk is Caesar trouwens zelf de naamgever omdat het land voor die tijd helemaal geen eenheid was) en de (meeste) bewoners waren Keltische Galliërs. Na de val van het Romeinse rijk komen, evenals in Britannië, Germaanse volkeren het land binnen. Op het eiland waren dat zoals we zagen de Angelen, Saksen, Juten en Friezen. Zij stichten Engeland (en Saksenland --> West en East Sussex). In Gallië waren dat vooral de Franken. Deze Franken stichten hun eigen rijk in Gallië, het Franken Rijk (Frankrijk) en spraken hun eigen Germaanse taal, het Frankisch (Frans)...De tijd ging voorbij en hoewel de Franken zeer succesvol waren in hun gebiedsuitbreiding, bleken ze met te weinig om hun taal aan de oorspronkelijke Gallische bevolking op te kunnen leggen. Dit was de Romeinen trouwens wel gelukt want het Keltische bestaat ook niet meer. In de tijd dat de Franken Gallië veroverden, spraken de meeste mensen daar geen Gallisch meer maar een vorm van het Latijn. Vreemd genoeg slaagde de Franken er op den duur wél in om de naam voor deze vorm van het Latijn de naam voor hun eigen taal te geven. Simpel gezegd: het Gallische Latijn werd op den duur "Frans" genoemd terwijl het daar niets mee te maken heeft omdat Frans (Frankisch) een Germaanse taal was.

Hiermee is echter nog steeds niet uitgelegd waarom Nederlanders Fransen zijn en de Nederlandse taal eigenlijk het Frans is. Het antwoord is echter simpel. De Franken (oorspronkelijk afkomstig uit het grensgebied tussen het huidige Duitsland en België) gingen niet alleen naar het zuiden (Gallië), maar ook naar het noorden (huidige Nederland, liever: Westelijk Nederland en België). Hier behielden ze hun taal echter wel. Waarschijnlijk omdat men hier al Germaanse talen sprak (o.a. Fries). En het Frankisch ontwikkelde zich hier vanaf ongeveer 500 na Christus tot het (Oud) Nederlands.Kortom: niet de huidige Fransen spreken Frans of zijn Frans (ze spreken Gallisch Latijn en zijn voornamelijk afstammelingen van de Galliërs), maar de Nederlanders spreken en zijn het!

Laat het een Fransman niet horen! :)

Toch kun je het laten zien door de volgende voorbeelden die het moderne Frans (Gallisch Latijn) behouden heeft van het oorspronkelijke Frans (Frankisch). Die woorden lijken heel erg op het huidige Nederlands en niet op het oorspronkelijke Latijn:

Oud Frankisch - Modern Frans (Gallisch Latijn) - Nederlands - "Echt Latijn"

blao - bleu - blauw - caeruleus (licht blauw), lividus (donker blauw)
busk - bois - bos - silva
brekan - broyer (breken/vermalen) - breken - tritare
kiosan (proeven/voelen) - chosir - kiezen - eligere
danson - danser - dansen (en deinzen) - ballare
gardo - jardin - gaard (boom-gaard = tuin) - hortus (engels: garden)

Kortom: Nederlanders zijn Fransen en we spreken Frans!

3. Oude Grieken bestaan niet
Ook dit is waar. "Oude Grieken" zijn een creatie van mensen uit de Renaissance. En de term leeft voort onder historici vandaag de dag. Erg kwalijk als je het mij vraagt. De moderne Grieken zijn ook reuze trots op hun voorouders. Probleem is dat de Moderne Grieken wel bestaan en de Oude Grieken niet. Bovendien hebben die Oude de democratie niet uitgevonden of ze aan "ons" (West-Europa/Europa/Wereld) geschonken. Waarom allemaal niet?

In de tijd van de "Oude Grieken" (laten we zeggen vanaf 1000 voor Christus tot ongeveer het jaar 1, met vooral de nadruk op de laatste 500 jaar van dat millennium), de tijd dus van (mogelijk mythische) Odysseus en de (historische) Socrates, Plato, Aristotales, etc..., noemde geen een "Griek" zich "Griek". Griekenland bestond niet als land en de Grieken bestonden niet als volk. Trouwens, tot op de dag van vandaag noemen de Grieken zich geen Grieken maar "Elines". De naam "Griek" komt uit het Latijn.

Grieks sprekende volkeren kwamen in het huidige Griekenland ongeveer 2000 voor Christus. Grofweg kunnen we zeggen dat er duizend jaar later ongeveer drie Griekssprekende volkeren waren: Achaeërs, Ioniërs en Doriërs. De Ioniërs woonden in Athene. Deze volkeren waren echter geenszins een eenheid. Ze zagen zichzelf niet als één Grieks volk ook al spraken ze min of meer dezelfde taal en deelden ze min of meer dezelfde cultuur en religie. De vraag is zelfs of ze zichzelf zagen als Achaeër, Ioniër of Doriër. Ze waren verdeeld in stadstaatjes en men voelde zich meer Athener, Spartaan of Korintiër dan iets anders.

Er was dus ook niet zo iets als een Griekse cultuur, simpelweg omdat er geen Grieken waren. Griekenland was geen eenheid en had geen één cultuur. Dat maakt ook dat de Grieken niet de democratie hebben uitgevonden. Alleen in Athene was er (zeer tijdelijk) een democratie. Bovendien hebben "de Grieken" ook nooit "de democratie" naar de rest van Europa gebracht. In Nederland is zelfs waarschijnlijk nooit een "Oude Griek" geweest. Pas heel laat (19de/20ste eeuw) is men in het Westen het eigen politieke systeem "democratie" gaan noemen, niet omdat de we het van de Grieken gekregen hadden maar omdat het in de verte leek op het systeem dat de Atheners in de 5de/4de eeuw voor Christus hadden.

Daar komt bij dat de Atheners echt niet de eerste of enige waren die "democratie" hebben uitgevonden. Elders ter wereld (o.a. bij indianen in het noordoosten van de huidige VS, in het huidige Ethiopië en bij onze échte voorouders, de Germaanse en Keltische volkeren) hebben mensen politieke systemen bedacht die "democratisch" zijn.

Onze huidige "democratie" komt dus niet uit Griekenland (dat land bestond niet en we hebben het nooit van hen overgenomen), maar van de oude Germanen/Kelten, uit de Middeleeuwen en hoogstwaarschijnlijk van die indianen uit het noordoosten van de VS (zie de American Founding Fathers en allerlei Europese filosofen uit de 17de, 18de en begin 19de eeuw).

Ook het alfabet komt niet van de Grieken. Ons huidige alfabet hebben we (met enige aanpassingen) van de Romeinen (of liever: van Christelijke priesters die het gebruikte om de bevolking hier te kerstenen. De eigen -heidense- priesters, geleerden en koningen hadden een eigen schrift. Runen bij de Germanen en Ogham bij de Kelten). Het is waar dat de Romeinen het weer van de "Grieken" hadden (via de Etrusken), maar de Grieken zelf hebben het niet uitgevonden. Die hadden het weer van de Feniciërs en die van andere (Semitische) volkeren uit wat nu het Midden-Oosten is.

Jammer voor de "Oude Grieken" maar behalve de Griekse namen "democratie" & "alfabet", hebben ze "ons" niets gegeven.

Hoe konden ze ook als niet bestaand volk?