1. Noir Desir (Frankrijk)
2. Francis Cabrel (Frankrijk)
3. Shukar (Roemenië)
4. Drs. P. (Nederland)
5. Rammstein (Duitsland)
6. John Trudell (VS... Lakota)
7. Blackfire (VS...Navajo)
8. Karu Ñan (Ecuador... Quichua)
9.... Kijk eens aan... En dan vind je dit...
woensdag 30 april 2008
deel 2: landbouw-eerste steden (10.000 BC - 3000 BC)
Waarom landbouw?
Niemand weet waarom. En waarom toen? Ook dat is een groot vraagteken al kan het te maken hebben met een grote klimaatsverandering. Waarom daar waar het gebeurde als eerst? Ook dát is onzeker.
Landbouw in de "Oude Wereld": Azië, Afrika en Europa
In de "Oude Wereld" begon de landbouw in ieder geval in het Midden-Oosten, vanaf het einde van de zogenaamde Natufian cultuur (14,500–11,500 BP). De mensen van deze cultuur kende wel al de hond als huisdier en woonden al vroeg in vaste nederzettingen. De bekendste nederzetting is waarschijnlijk ook de oudste in dit deel van de wereld: Jericho.
De landbouw (tussen 10.000 en 8000 BC) begon niet met granen, maar met knollen en vruchten zoals uien en vijgen. Later kwamen daar de granen bij, vooral tarwe. Vervolgens verspreidde deze levenswijze zich naar net noorden (richting Kaukasus en Europa --> Nederland wordt bereikt tussen 4500 en 5000BC, door de dragers van de zogenaamde Swifterbantcultuur), het zuidwesten (Egypte en de rest van Noord-Afrika --> tegen 5500BC zijn de grenzen van Marokko bereikt) en het oosten (richting India, +/- 7000BC in Baluchistan). Naast landbouw worden er ook dieren gedomesticeerd. In het Midden-Oosten zijn dat twee belangrijke, te weten het schaap en de geit (beide na 9000BC). Rond 7000BC komen zij aan in Afrika waar ze later een heel belangrijke rol zouden gaan spelen.
Het Midden-Oosten is echter niet de enige plek waar landbouw wordt uitgevonden en dieren gedomesticeerd. Een andere belangrijke plaats is de Yangzi vallei in het huidige China. Hier begint men met de verbouw van rijst (zeker vanaf 7000BC maar mogelijk eerder). Ook de rijstlandbouw verspreidt zich, eerst over het gehele oosten van China (grofweg tussen Peking en Hongkong), later naar Taiwan (3500-3000BC), Thailand (3000BC) en de Gangesvallei in India (tussen 3000 en 2000BC). Tussen 2500 en 1000BC bereikt dit graan Indonesië.
Een ander centrum van landbouw is een die niet erg bekend is: Papua. In de hooglanden van dit eiland begint men rond 7000BC met de cultivering van allerlei gewassen die tegenwoordig een bijna even grote rol spelen als tarwe en rijst. Dit zijn: taro, yam, suikerriet en (last but not least) bananen. Het is onduidelijk in hoeverre deze landbouw zich is gaan verspreiden voor de komst van de rijstlandbouwers uit Taiwan (zie volgende deel). Wat zeker is, is dat beide landbouwtradities elkaar tegenkomen, samengaan en vanaf ongeveer 1500BC samen aan een enorme expansie beginnen (zich uitstrekend namelijk van Paaseiland en Hawaii tot ver in tropisch Afrika).
Runderen en ezels worden waarschijnlijk voor het eerst gedomesticeerd in het noorden van Afrika (tussen Nijl en Rode Zee, runderen waarschijnlijk tussen 9000 en 8000 en ezels mogelijk wat later). Later zullen runderen ook verschijnen in het Midden Oosten en India (mogelijk onafhankelijk van de Afrikaanse runderen).
Europa is geen centrum van cultivatie of domesticatie maar "krijgt" bijna alles vanuit het Midden Oosten. Ondanks dat, ontwikkeld Europa op den duur wel een aantal eigen belangrijke culturele tradities gebaseerd op de landbouwgewassen uit het Midden-Oosten.
Landbouw in de "Nieuwe Wereld": de twee Amerika's
Hier zijn de landbouwtradities net zo oud als in de "Oude Wereld" maar dat weet de wetenschappelijke wereld pas 10 a 20 jaar. Wat duidelijk is echter, is dat het "grote publiek" (inclusief de meeste studenten geschiedenis, archeologie en biologie) nog steeds totaal niet op de hoogte zijn van wat de "Oud-Amerika" specialisten allemaal gevonden hebben de laatste twee decennia.
In de twee Amerika's zijn er (ondanks dat het gebied veel kleiner is dan Eurazië en Afrika bij elkaar) tenminste ook vier gebieden waar landbouw is uitgevonden. Dit zijn (van oudste naar jongste):
Andes-regio (Ecuador en Peru)
Mexico
Amazone (Brazilië)
Noord-Amerika (Verenigde Staten)
Er zijn een aantal verschillen met de "Oude Wereld" waarvan de belangrijkste twee zijn:
een grotere verscheidenheid in gewassen
een geheel andere vorm van domesticatie van dieren
De oudste landbouwgewassen komen uit Ecuador en Peru en dateren (evenals in het Midden-Oosten) uit de periode 10.000-8000BC. Het zijn voornamelijk pompoen en kalebassoorten. Ook in Mexico worden die al rond deze tijd gekweekt. Tussen 8000 en 6000BC zijn in de Andes al een heleboel verschillende gewassen te vinden waaronder chilipepers, bonen en typische Andesproducten zoals Lúcuma, Olluco, Oca en Pacay. Vanuit Mexico en de Amazone komen twee zeer belangrijke gewassen die veel betekenen voor de huidige wereld: maïs (Mexico, rond 7000BC) en maniok (Amazone, waarschijnlijk ook rond 7000BC en zeker al vanaf 6000BC). In Noord-Amerika werden de eerste gewassen gekweekt rond 3000BC. Alleen de zonnebloem is tegenwoordig bekend bij het grote publiek.
De verspreiding van bepaalde gewassen (zoals maïs, maniok en de minder bekende pijlwortel) gingen razendsnel ook al is het onduidelijk of ze al een belangrijke rol speelden in het voedselpatroon. In ieder geval is maïs al tussen 5000 en 6000BC aanwezig in het noorden van Zuid-Amerika (Colombia en Ecuador) en maniok (uit Zuidoost Brazilië) al rond 4500BC in centraal Mexico.
Waarom de verscheidenheid van de Amerikaanse producten (maïs, maniok, (gewone en zoete)aardappelen, tabak, bonen, pompoenen, paprika's/pepers, cacao, katoen, etc... zijn allemaal van groot belang) groter is dan in de rest van de wereld (tarwe, gierst, gerst, rijst, bananen, taro en kolen vormen bijna overal de basis terwijl andere gewassen duidelijk van minder belang zijn), is onduidelijk.
Wat ook geheel onduidelijk is, is de rol van gedomesticeerde dieren. In Eurazië en Afrika spelen ze een zeer grote rol. Het gaat hier voornamelijk om schapen, geiten, varkens, runderen, paarden en kippen. Andere dieren spelen een minder belangrijke rol hoewel bijvoobeeld konijnen (ons tamme konijn is oorspronkelijk afkomstig uit Spanje) uiteindelijk ook een enorme rol gespeeld blijken te hebben (voornamelijk in de landschapsgeschiedenis zoals -zeer bekend- in Australië en -minder bekend- Nederland).
In de Amerika's waren er veel meer gedomesticeerde dieren dan vaak gedacht wordt maar ook een heleboel dieren die op een totaal andere manier "getemd" werden dan dat men in de "Oude Wereld" gewend was. Op de "traditionele, dwz. 'Oude Wereld'-manier'" waren het vooral vogels die een grote rol speelden. De bekendste daarvan is de kalkoen (gedomesticeerd in Mexico) maar andere vogels, zoals de muskuseend en de macaw (zo'n grote rode ara/papegaai) hebben ook een zeer grote en belangrijke rol gespeeld. Andere bekende gedomesticeerde Amerikaanse dieren zijn de lama, de alpaca, de cavia, de bij en de hond.
Een voorbeeld van "niet-traditionele domesticatie" is die van de Noord-Amerikaanse bizon. In plaats van het dier op te sluiten in kralen (hoewel ook hier aanwijzingen voor bestaan) en het te fokken, vergrootte men (door middel van vuur en dus het verkleinen van het bosareaal) het leefgebied (gravlaktes) van de bizon. Hierdoor kregen zelfs de bewoners van het uiterste oosten van de huidige VS de beschikking over een steeds terugkerende bizonpopulatie. Hoewel de Europeanen in de Middeleeuwen de beschikking hadden over tamme dieren naast (en vaak in) het huis, hadden de indianen in het oosten van de VS in de praktijk toch vaker vlees op het menu.
Aardewerk, dorpsculturen en megalieten
Niemand weet waarom. En waarom toen? Ook dat is een groot vraagteken al kan het te maken hebben met een grote klimaatsverandering. Waarom daar waar het gebeurde als eerst? Ook dát is onzeker.
Landbouw in de "Oude Wereld": Azië, Afrika en Europa
In de "Oude Wereld" begon de landbouw in ieder geval in het Midden-Oosten, vanaf het einde van de zogenaamde Natufian cultuur (14,500–11,500 BP). De mensen van deze cultuur kende wel al de hond als huisdier en woonden al vroeg in vaste nederzettingen. De bekendste nederzetting is waarschijnlijk ook de oudste in dit deel van de wereld: Jericho.
De landbouw (tussen 10.000 en 8000 BC) begon niet met granen, maar met knollen en vruchten zoals uien en vijgen. Later kwamen daar de granen bij, vooral tarwe. Vervolgens verspreidde deze levenswijze zich naar net noorden (richting Kaukasus en Europa --> Nederland wordt bereikt tussen 4500 en 5000BC, door de dragers van de zogenaamde Swifterbantcultuur), het zuidwesten (Egypte en de rest van Noord-Afrika --> tegen 5500BC zijn de grenzen van Marokko bereikt) en het oosten (richting India, +/- 7000BC in Baluchistan). Naast landbouw worden er ook dieren gedomesticeerd. In het Midden-Oosten zijn dat twee belangrijke, te weten het schaap en de geit (beide na 9000BC). Rond 7000BC komen zij aan in Afrika waar ze later een heel belangrijke rol zouden gaan spelen.
Het Midden-Oosten is echter niet de enige plek waar landbouw wordt uitgevonden en dieren gedomesticeerd. Een andere belangrijke plaats is de Yangzi vallei in het huidige China. Hier begint men met de verbouw van rijst (zeker vanaf 7000BC maar mogelijk eerder). Ook de rijstlandbouw verspreidt zich, eerst over het gehele oosten van China (grofweg tussen Peking en Hongkong), later naar Taiwan (3500-3000BC), Thailand (3000BC) en de Gangesvallei in India (tussen 3000 en 2000BC). Tussen 2500 en 1000BC bereikt dit graan Indonesië.
Een ander centrum van landbouw is een die niet erg bekend is: Papua. In de hooglanden van dit eiland begint men rond 7000BC met de cultivering van allerlei gewassen die tegenwoordig een bijna even grote rol spelen als tarwe en rijst. Dit zijn: taro, yam, suikerriet en (last but not least) bananen. Het is onduidelijk in hoeverre deze landbouw zich is gaan verspreiden voor de komst van de rijstlandbouwers uit Taiwan (zie volgende deel). Wat zeker is, is dat beide landbouwtradities elkaar tegenkomen, samengaan en vanaf ongeveer 1500BC samen aan een enorme expansie beginnen (zich uitstrekend namelijk van Paaseiland en Hawaii tot ver in tropisch Afrika).
Runderen en ezels worden waarschijnlijk voor het eerst gedomesticeerd in het noorden van Afrika (tussen Nijl en Rode Zee, runderen waarschijnlijk tussen 9000 en 8000 en ezels mogelijk wat later). Later zullen runderen ook verschijnen in het Midden Oosten en India (mogelijk onafhankelijk van de Afrikaanse runderen).
Europa is geen centrum van cultivatie of domesticatie maar "krijgt" bijna alles vanuit het Midden Oosten. Ondanks dat, ontwikkeld Europa op den duur wel een aantal eigen belangrijke culturele tradities gebaseerd op de landbouwgewassen uit het Midden-Oosten.
Landbouw in de "Nieuwe Wereld": de twee Amerika's
Hier zijn de landbouwtradities net zo oud als in de "Oude Wereld" maar dat weet de wetenschappelijke wereld pas 10 a 20 jaar. Wat duidelijk is echter, is dat het "grote publiek" (inclusief de meeste studenten geschiedenis, archeologie en biologie) nog steeds totaal niet op de hoogte zijn van wat de "Oud-Amerika" specialisten allemaal gevonden hebben de laatste twee decennia.
In de twee Amerika's zijn er (ondanks dat het gebied veel kleiner is dan Eurazië en Afrika bij elkaar) tenminste ook vier gebieden waar landbouw is uitgevonden. Dit zijn (van oudste naar jongste):
Andes-regio (Ecuador en Peru)
Mexico
Amazone (Brazilië)
Noord-Amerika (Verenigde Staten)
Er zijn een aantal verschillen met de "Oude Wereld" waarvan de belangrijkste twee zijn:
een grotere verscheidenheid in gewassen
een geheel andere vorm van domesticatie van dieren
De oudste landbouwgewassen komen uit Ecuador en Peru en dateren (evenals in het Midden-Oosten) uit de periode 10.000-8000BC. Het zijn voornamelijk pompoen en kalebassoorten. Ook in Mexico worden die al rond deze tijd gekweekt. Tussen 8000 en 6000BC zijn in de Andes al een heleboel verschillende gewassen te vinden waaronder chilipepers, bonen en typische Andesproducten zoals Lúcuma, Olluco, Oca en Pacay. Vanuit Mexico en de Amazone komen twee zeer belangrijke gewassen die veel betekenen voor de huidige wereld: maïs (Mexico, rond 7000BC) en maniok (Amazone, waarschijnlijk ook rond 7000BC en zeker al vanaf 6000BC). In Noord-Amerika werden de eerste gewassen gekweekt rond 3000BC. Alleen de zonnebloem is tegenwoordig bekend bij het grote publiek.
De verspreiding van bepaalde gewassen (zoals maïs, maniok en de minder bekende pijlwortel) gingen razendsnel ook al is het onduidelijk of ze al een belangrijke rol speelden in het voedselpatroon. In ieder geval is maïs al tussen 5000 en 6000BC aanwezig in het noorden van Zuid-Amerika (Colombia en Ecuador) en maniok (uit Zuidoost Brazilië) al rond 4500BC in centraal Mexico.
Waarom de verscheidenheid van de Amerikaanse producten (maïs, maniok, (gewone en zoete)aardappelen, tabak, bonen, pompoenen, paprika's/pepers, cacao, katoen, etc... zijn allemaal van groot belang) groter is dan in de rest van de wereld (tarwe, gierst, gerst, rijst, bananen, taro en kolen vormen bijna overal de basis terwijl andere gewassen duidelijk van minder belang zijn), is onduidelijk.
Wat ook geheel onduidelijk is, is de rol van gedomesticeerde dieren. In Eurazië en Afrika spelen ze een zeer grote rol. Het gaat hier voornamelijk om schapen, geiten, varkens, runderen, paarden en kippen. Andere dieren spelen een minder belangrijke rol hoewel bijvoobeeld konijnen (ons tamme konijn is oorspronkelijk afkomstig uit Spanje) uiteindelijk ook een enorme rol gespeeld blijken te hebben (voornamelijk in de landschapsgeschiedenis zoals -zeer bekend- in Australië en -minder bekend- Nederland).
In de Amerika's waren er veel meer gedomesticeerde dieren dan vaak gedacht wordt maar ook een heleboel dieren die op een totaal andere manier "getemd" werden dan dat men in de "Oude Wereld" gewend was. Op de "traditionele, dwz. 'Oude Wereld'-manier'" waren het vooral vogels die een grote rol speelden. De bekendste daarvan is de kalkoen (gedomesticeerd in Mexico) maar andere vogels, zoals de muskuseend en de macaw (zo'n grote rode ara/papegaai) hebben ook een zeer grote en belangrijke rol gespeeld. Andere bekende gedomesticeerde Amerikaanse dieren zijn de lama, de alpaca, de cavia, de bij en de hond.
Een voorbeeld van "niet-traditionele domesticatie" is die van de Noord-Amerikaanse bizon. In plaats van het dier op te sluiten in kralen (hoewel ook hier aanwijzingen voor bestaan) en het te fokken, vergrootte men (door middel van vuur en dus het verkleinen van het bosareaal) het leefgebied (gravlaktes) van de bizon. Hierdoor kregen zelfs de bewoners van het uiterste oosten van de huidige VS de beschikking over een steeds terugkerende bizonpopulatie. Hoewel de Europeanen in de Middeleeuwen de beschikking hadden over tamme dieren naast (en vaak in) het huis, hadden de indianen in het oosten van de VS in de praktijk toch vaker vlees op het menu.
Aardewerk, dorpsculturen en megalieten
dinsdag 22 april 2008
Deel 2: en dus doe ik het zelf maar
Voor uitleg zie deel 1. Het vergroten van kennis, het weghalen van mythes en het "de-propagandiseren" van de geschiedenis. Daarom is het van belang dat ook niet-Westerse geschiedenis haar plaats krijgt in de verplichte geschiedenislessen op school, op de universiteit. In eerdere blogs heb ik al vele boeken beschreven. Boeken over Afrikaanse geschiedenis, Aziatische geschiedenis, Australische en natuurlijk ook Amerikaanse geschiedenis.
Het is nu tijd om mijn geschiedenislessen online ook daadwerkelijk te presenteren. Mijn indeling van de wereldgeschiedenis zou als volgt zijn:
Deel 1: ontstaan (moderne) mensheid-begin landbouw (grofweg van 200.000 jaar geleden tot 10.000 jaar geleden)
Deel 2: begin landbouw-De Grote 6 (+/- 10.000 jaar geleden tot ongeveer 5000 jaar geleden)
Deel 3: Azie, Afrika en Zuid-Amerika
Deel 4: Noord-Amerika, Europa en Australie/Oceanie
Deel 5: Grote 6-het Jaar 0 (van ongeveer 5000 voor Christus tot begin onze jaartelling)
Deel 6: De wereld van voor het bijeenkomen van de twee grootste werelden (1-1492)
Deel 7: De confrontatie (1492-1800)
Deel 8: Europese dominantie (1800-2010)
Deel 9: Onze Wereld
Deel 10: En verder?
Deel 1
Volgens de meeste specialisten komt de moderne mens (Homo sapiens) -net als de voorgangers zoals Homo erectus, etc - uit Afrika. Waar uit Afrika is echter niet helemaal duidelijk. Mogelijk ergens tussen Ethiopie en Mozambique. Er bestaat echter een practical joke bij veel archeologen die ik gesproken heb. "Waarom komt de mens uit die vallei, uit Tanzania, oost-Afrika?" Het antwoord luidt: "omdat daar de meeste archeologen zitten". Heel hard bewijs voor het ontstaan van de mens in Afrika is er dus niet. Het enige dat we hebben zijn de oudste vondsten (die niet meer zijn dan een paar botjes en een enkele onderkaak) en sinds kort mitochondriaal (mt) DNA. Dat mtDNA is DNA dat in theorie enkel door de moeder kan worden overgegeven aan haar kind, net zoals het Y-chromosoom alleen door de vader overgedragen kan worden. Op die manier kun je dus heel handig vaststellen wie aan elkaar verwant is. Bovendien geldt; hoe groter de diversiteit, hoe groter de kans is dat bevolkingsgroepen in een bepaald gebied erg oud zijn. MtDNA geeft echter allerminst aan waar iemand vandaan komt of hoe hij ergens gekomen is. Er is wellicht de meeste diversiteit op een plaats in oost-Afrika, maar andere gebieden in dat continent hebben weer minder diversiteit dan b.v. een gebied in Azie. betekent dit soms dat mensen ontstaan zijn in oost-Afrika, daarna naar Azie gingen en vervolgens terug gingen naar een andere plek in Afrika? Natuurlijk is dat in theorie mogelijk. Maar het is verre van zeker. Het is geen bewijs dat dit zo gegaan is.
Het is nu tijd om mijn geschiedenislessen online ook daadwerkelijk te presenteren. Mijn indeling van de wereldgeschiedenis zou als volgt zijn:
Deel 1: ontstaan (moderne) mensheid-begin landbouw (grofweg van 200.000 jaar geleden tot 10.000 jaar geleden)
Deel 2: begin landbouw-De Grote 6 (+/- 10.000 jaar geleden tot ongeveer 5000 jaar geleden)
Deel 3: Azie, Afrika en Zuid-Amerika
Deel 4: Noord-Amerika, Europa en Australie/Oceanie
Deel 5: Grote 6-het Jaar 0 (van ongeveer 5000 voor Christus tot begin onze jaartelling)
Deel 6: De wereld van voor het bijeenkomen van de twee grootste werelden (1-1492)
Deel 7: De confrontatie (1492-1800)
Deel 8: Europese dominantie (1800-2010)
Deel 9: Onze Wereld
Deel 10: En verder?
Deel 1
Volgens de meeste specialisten komt de moderne mens (Homo sapiens) -net als de voorgangers zoals Homo erectus, etc - uit Afrika. Waar uit Afrika is echter niet helemaal duidelijk. Mogelijk ergens tussen Ethiopie en Mozambique. Er bestaat echter een practical joke bij veel archeologen die ik gesproken heb. "Waarom komt de mens uit die vallei, uit Tanzania, oost-Afrika?" Het antwoord luidt: "omdat daar de meeste archeologen zitten". Heel hard bewijs voor het ontstaan van de mens in Afrika is er dus niet. Het enige dat we hebben zijn de oudste vondsten (die niet meer zijn dan een paar botjes en een enkele onderkaak) en sinds kort mitochondriaal (mt) DNA. Dat mtDNA is DNA dat in theorie enkel door de moeder kan worden overgegeven aan haar kind, net zoals het Y-chromosoom alleen door de vader overgedragen kan worden. Op die manier kun je dus heel handig vaststellen wie aan elkaar verwant is. Bovendien geldt; hoe groter de diversiteit, hoe groter de kans is dat bevolkingsgroepen in een bepaald gebied erg oud zijn. MtDNA geeft echter allerminst aan waar iemand vandaan komt of hoe hij ergens gekomen is. Er is wellicht de meeste diversiteit op een plaats in oost-Afrika, maar andere gebieden in dat continent hebben weer minder diversiteit dan b.v. een gebied in Azie. betekent dit soms dat mensen ontstaan zijn in oost-Afrika, daarna naar Azie gingen en vervolgens terug gingen naar een andere plek in Afrika? Natuurlijk is dat in theorie mogelijk. Maar het is verre van zeker. Het is geen bewijs dat dit zo gegaan is.
.
Een andere theorie is dat de moderne mens niet alleen uit Afrika komt maar ook uit bijvoorbeeld Azie. Dit is de zogenaamde multiregionale ontwikkelingshypothese. Deze theorie steunt voornamelijk op het feit dat voorgangers van de moderne mens (Homo erectus) ook al in Azie woonden. De twee bekendste voorbeelden hiervan zijn de zogenaamde "Peking-mens" en de "Java-mens". Deze twee pre-moderne mensen zouden best -net als de Afrikaanse variant-zich best verder ontwikkeld kunnen hebben in de moderne mens. Niet 1 dus, maar 2, 3 of zelfs meerdere voorouders zouden we dan hebben. Er zijn nogal wat Chinese archeologen die deze theorie lijken te ondersteunen omdat ze willen aantonen dat de "Peking-mens" de regelrechte voorvader is van de huidige Chinees. Chinezen zouden daardoor nog bijzonderder worden dan ze al waren. Ook de vraag in hoeverre de Neanderthaler deels een voorvader van de moderne mens is geweest, is onduidelijk. Recent werd op het eiland Flores in Indonesie een (waarschijnlijk) nieuw soort menstype ontdekt, een dwergvorm. Als het inderdaad om een nieuwe soort zal blijken te gaan, dan geeft dat bovendien aan dat de menselijke evolutie heel wat ingewikkelder is dan we tot nu toe denken. Tot slot is er ook een Amerikaanse hypothese. Hoewel mensapen ontbreken in het huidige Amerika, weten we dat veel Amerikaanse zoogdieren de laatste ijstijd niet hebben overleefd. Rond het begin van de 20ste eeuw waren er een aantal mensen die bewijs zeiden te hebben voor een Amerikaanse (Patagonie) herkomst van de gehele mensheid. Die theorie werd al snel afgedaan door de meeste archeologen, maar vrij recent is het nieuw leven ingeblazen met de ontdekking van mogelijk zeer oude (200.000 tot 1 miljoen jaar) vondsten in Mexico. Als het waar is dat mensachtigen al zo vroeg in Amerika waren, dan moet de complete wereldgeschiedenis herschreven worden want dan kwamen de mensen niet van Afrika en Eurazie naar Amerika, maar ging de reis misschien wel andersom!
Een andere theorie is dat de moderne mens niet alleen uit Afrika komt maar ook uit bijvoorbeeld Azie. Dit is de zogenaamde multiregionale ontwikkelingshypothese. Deze theorie steunt voornamelijk op het feit dat voorgangers van de moderne mens (Homo erectus) ook al in Azie woonden. De twee bekendste voorbeelden hiervan zijn de zogenaamde "Peking-mens" en de "Java-mens". Deze twee pre-moderne mensen zouden best -net als de Afrikaanse variant-zich best verder ontwikkeld kunnen hebben in de moderne mens. Niet 1 dus, maar 2, 3 of zelfs meerdere voorouders zouden we dan hebben. Er zijn nogal wat Chinese archeologen die deze theorie lijken te ondersteunen omdat ze willen aantonen dat de "Peking-mens" de regelrechte voorvader is van de huidige Chinees. Chinezen zouden daardoor nog bijzonderder worden dan ze al waren. Ook de vraag in hoeverre de Neanderthaler deels een voorvader van de moderne mens is geweest, is onduidelijk. Recent werd op het eiland Flores in Indonesie een (waarschijnlijk) nieuw soort menstype ontdekt, een dwergvorm. Als het inderdaad om een nieuwe soort zal blijken te gaan, dan geeft dat bovendien aan dat de menselijke evolutie heel wat ingewikkelder is dan we tot nu toe denken. Tot slot is er ook een Amerikaanse hypothese. Hoewel mensapen ontbreken in het huidige Amerika, weten we dat veel Amerikaanse zoogdieren de laatste ijstijd niet hebben overleefd. Rond het begin van de 20ste eeuw waren er een aantal mensen die bewijs zeiden te hebben voor een Amerikaanse (Patagonie) herkomst van de gehele mensheid. Die theorie werd al snel afgedaan door de meeste archeologen, maar vrij recent is het nieuw leven ingeblazen met de ontdekking van mogelijk zeer oude (200.000 tot 1 miljoen jaar) vondsten in Mexico. Als het waar is dat mensachtigen al zo vroeg in Amerika waren, dan moet de complete wereldgeschiedenis herschreven worden want dan kwamen de mensen niet van Afrika en Eurazie naar Amerika, maar ging de reis misschien wel andersom!
.
buste van "Peking-mens", Homo erectus, China
.
.
Terug naar de meest aanvaarde theorie waarin de mens dus uit oostelijk Afrika komt. Rond 100.000 jaar geleden begint H. sapiens met de "Out of Africa". Eerst logischerwijs naar Azie en vervolgens naar Australie, Europa en Amerika. Er zijn twee hoofdroutes aangewezen: via of langs de Nijl naar het noorden en dan richting Midden Oosten, en, twee, via de kust van Somalië naar de kust van Arabië en dan de kust volgend naar India... De noordroute gaat naar noordwestelijk Azië en Europa. De oostelijke route naar Australië uiteindelijk. Archeologisch bewijs voor beide routes is er niet tot nauwelijks maar wat wel interessant is, is dat in het huidige Jemen, Oman, India, Zuid-Oost Azië en natuurlijk Australië van oorsprong "zwarte" mensen wonen. Door de Spanjaarden werden deze donkere mensen in Zuid-Oost Azië (van Filippijnen tot in Noord-Australië) "Negritos" (of te wel, u leest het goed, "negertjes") genoemd omdat ze donker waren en klein. Straks meer over deze mensen.
.
Twee routes "Out of Africa" van Homo sapiens (wij, mensen)
Onge (Andaman eilanden, India) en Aeta (Luzon, Filipijnen) kinderen van de inheemse bevolking van zuidelijk en zuidoostelijk Azië
.
De noordelijke tak zou uiteindelijk Europa bereiken, een gebied dat op dat moment al bewoond werd (net als west Azië trouwens) door Neanderthalers. Beide groepen hebben nog enkele duizenden jaren met elkaar samengeleefd en nog steeds is men het er niet over eens of mensen en neanderthalers "het met elkaar konden doen"... of niet. Aan het beeld van de neanderthaler is de laatste tijd veel gewerkt. Barbaarse holbewoners waren het zeker niet. Ze kenden taal, kunst en waren bovendien in staat geweest duizenden jaren in het koude Europa te wonen. Hoewel ze idd. in holen woonden is dat niet zo gek. Mensen deden dat immers ook.
.
.
Al met al heeft de mens er bijzonder lang over gedaan om in Europa te komen, zeker als je het vergelijkt met de afstand die naar Australië afgelegd moest worden. In Australië (ook al ligt dat veel verder van Afrika) waren we er namelijk eerder, misschien wel 10.000 jaar eerder.
.
Dat brengt me bij een aantal data:
.
mens in Europa: ongeveer 40.000 jaar
mens in Australië: ongeveer 40.000 tot 50.000 jaar
.
En nu komt het gekke. Zuid-Australië is net zo koel/koud als Europa. In beide gebieden kwam de mens ongeveer 40.000 jaar geleden. We hebben allemaal op school geleerd dat huidskleur o.a. veranderd door de bloodstelling aan de zon. Europeanen zouden lichter (blank) zijn dan Afrikanen ten zuiden van de Sahara omdat er daar veel meer zon is dan in Europa. Het zou ook te maken hebben met o.a. huidkanker. In koude gebieden is het handig om een lichte huid te hebben zodat je meer zon op kan vangen, in warme gebieden is het juist handig om een donkere huid te hebben om zon af te kaatsen. Allemaal heel leuk en aardig maar hiermee kijk je enkel naar Europeanen en Afrikanen. Australië gooit behoorlijk wat roet in het eten... Want de oorspronkelijke Australiërs, ook die van het koele Tasmanië en Melbourne, zijn hardstikke zwart. Net zo zwart als Afrikanen ten zuiden van de Sahara of Australiërs in het tropische noorden van dat continent. Wat nu? hebben de Europeanen soms meer tijd gehad om te verkleuren? Nee, want de Australiërs waren er eerder. WAT DAN???
.
Trugannini... Een Tasmaanse (algemeen wordt aangenomen dat zij "de laatste van haar volk" was maar dat is flauwekul. Inheemse Tasmaniërs zijn er nog steeds.
Trugannini... Een Tasmaanse (algemeen wordt aangenomen dat zij "de laatste van haar volk" was maar dat is flauwekul. Inheemse Tasmaniërs zijn er nog steeds.
Beetje een stereotype beeld van de Basken, maar goed, het gaat er om dat zij - hoewel het "oudste volk"in Europa - net zo blank zijn als andere Europeanen. Waarom bleven de Tasmaniërs "zwart" en werden de Basken "blank"??? Met de zon kan het weinig te maken hebben...
.
hier komt een interessante mogelijkheid om de hoek kijken: de neanderthaler. Australië was (voor zover wij weten) onbewoond voor de komst van mensen. Europa niet. Neanderthalers woonden al meer dan honderdduizend jaar daar en hadden wellicht dus genoeg tijd om te "verkleuren". Toch vermenging dus? Aan de andere kant wordt dat wel weer een beetje eng: blanke neanderthalers die door "vermenging" met zwarte mensen er voor zorgen dat die mensen een steeds lichtere huid krijgen. Erg wetenschappelijk lijkt dat niet. Bovendien is er weer iets vervelends: neanderthalers stierven niet lang na aankomst van de mens uit... Die paar duizend jaar dat ze samen leefden is vast niet genoeg geweest om verandering in huidskleur te veroorzaken. Kortom: waarom zijn sommige mensen zwart en andere blank? Tja... Geen idee.
.
mens in oost-Azië: ?
.
Dit moet zeker al meer dan 50.000 jaar gelden zijn, gezien de data voor Australë. De meeste archeologen geven voor Japan data van 35.000 tot 30.000 jaar geleden. China blijft voor moeilijkheden zorgen. Meer dan 40.000 jaar lijkt logisch maar er zijn aanwijzingen voor rond de 90.000 jaar geleden. Recent (2004) werd ook aangetoond dat centraal-noordelijk Siberië bewoond werd rond 30.000 jaar geleden.
.
Blijft over Amerika.
.
Over de eerste mensen in Amerika heb ik al veel geschreven. Tegenwoordig lijkt de Clovisbarriere gebroken en verschijnen er allerlei (vaak zeer slecht geïnformeerde) artikelen op het net over de oudste Amerikanen die nu opeens 15.000 jaar daar zouden zijn (Clovis is rond 12.000). Op eerdere blogs van mij valt te lezen waarom ik denk dat ze er al minstens 35.000 tot 40.000 jaar moeten zitten. Daarvoor is archeologisch, taalkundig en ook biologisch bewijs. Zelfs de genen komen steeds meer mijn kant op (Ze zijn nu al op 25.000 tot 35.000 jaar).
.
Mogelijke routes naar Amerika (alleen de route direct vanuit Afrika staat er niet op)
Mogelijke routes naar Amerika (alleen de route direct vanuit Afrika staat er niet op)
.
We hebben dus:
.
Afrika: mogelijk 200.000 jaar geleden (redelijk zeker)
Azië West: mogelijk 100.000 jaar geleden (redelijk zeker)
Azië Oost: mogelijk 90 à 50.000 jaar geleden (sterk omstreden)
Australië: tussen de 50 en 40.000 jaar geleden (redelijk zeker)
Europa: vanaf 40.000 jaar geleden (minst omstreden)
Amerika: waarschijnlijk vanaf 40.000 jaar geleden (meest omstreden)
.
DEEL 1a: WAT TOEN???
De algemeen geldende opvatting is dat tussen ongeveer 200.000 jaar geleden en 10.000 jaar geleden de moderne mens niets anders deed dan heel ver reizen, een aantal stenen voorwerpen maken en wat kliederen in grotten (o.a. bekend van de grotschilderingen in het Franse Lascaux --> 16.000 jaar oud) . Vervolgens zou alles in zeer rap tempo veranderen en het bovendien steeds sneller gaan. 190.000 jaar doen we dus "niks" en "opeens" (binnen 10.000 jaar!) vinden we landbouw uit en steden en schrift en fabrieken en internet... Een beetje merkwaardig, niet?
.
In Europa bestaat er echter zowaar een hele culturele geschiedenis. Die eerste moderne mensen noemen we Cro Magnons (naar vindplaats in Frankrijk). De min of meer oudste menselijke cultuur met een naam is Aurignacian (rond 35.000 BC over bijna geheel Europa en waarschijnlijk van oorsprong uit West Azië). Een andere cultuur (Solutrean, vanaf ongeveer 20.000BC) ontwikkeld zich in zuidwest Europa en men maakt o.a. vishaken en naalden. De speerpunten lijken als twee druppels water op de speerpunten van de Cloviscultuur (vanaf ongeveer 11.000BC) in Noord-Amerika. Sommige archeologen menen dan ook dat de Clovismensen helemaal niet uit Siberië komen maar uit Europa.
.
Solutrean (West-Europese) en Clovis (Noord-Amerikaanse) speerpunten. Eén traditie?
Solutrean (West-Europese) en Clovis (Noord-Amerikaanse) speerpunten. Eén traditie?
.
In Afrika is de situatie veel onduidelijker, mede door gebrek aan onderzoek. Mogelijk ontstaat de Khoisan groep (voorouders van huidige Khoi en San) rond 16.000BC ten zuiden van het huidige Ethiopië. De voorouders van de latere Egyptenaren, Arabieren, Berbers, Joden, Ethiopiërs, etc..., de Afro-Aziaten hebben mogelijk hun begin (13.000BC?) langs de kust van de Rode Zee, tussen Egypte en Somalië. In het westen ontwikkeld men tussen 16.000 en 9000BC kleine speerpunten, mogelijk al voor pijl en boog. Het gaat hier om de West African Microlithic Tradition.
.
Microlieten worden ook gebruikt in west Azië rond 18.000BC door de Kebaran cultuur en in zuidoost Azië is vanaf ongeveer 16.000BC de Son Vi cultuur (voornamelijk Vietnam). Op deze manier is de hele wereld bewoond door mensen die allemaal min of meer dezelfde cultuur hebben bestaande uit jacht, visvangst en het verzamelen van planten. De meeste mensen zijn daarom ook nomaden. Enkele van deze culturen echter, maken al gebruik van klei voor het maken van b.v. Venusbeeldjes (zoals in oost-Europa). De grote doorbraak lijkt te liggen, niet in het Midden-Oosten zoals overal te lezen valt, maar... in Japan.
.
Het oudste aardewerk ter wereld wordt daar gemaakt door de mensen van de Jomon cultuur (nieuwe data: vanaf 14.500/13.000BC tot ongeveer 400BC). Hoe dat zo gekomen is, blijft onduidelijk. Veel wijst er bovendien op dat planten een steeds belangrijker rol gaan spelen in het dieet en men zich steeds meer gaat vestigen op enkele plaatsen. Of te wel: de aftrap voor het begin van de landbouw. Op naar deel 2!
.
Jomon aardewerk, Japan
.
Amerika
Amerika
Nog even dit: archeologische vondsten in voornamelijk Latijns-Amerika wijzen op vroege bewoning van dit continent. Deze plaatsen zijn in Chili (Monte Verde, 13.000BC, mogelijk rond 30.000BC), Brazilië (zeker rond de tijd van Clovis maar waarschijnlijk een stuk ouder, tot ongeveer 45.000BC) en Mexico (voetsporen, schedels, bekraste botten... tussen de 40.000BC en Clovis of veel en veel ouder?). De tot nu toe oudste Peruanen (rond 11.000BC) wonen langs de kust en zijn al helemaal aangepast aan die plaats (nog een rede waarom ik niet geloof in een korte bewoning van Amerika). Ook in het noorden (Texas, Oregon, Pennsylvania) zijn er sporen van menselijke bewoning ouder dan Clovis maar ze zijn veel spaarzamer dan in het zuiden.
.
grottekeningen Pedra Furada, Brazilië
.
Australië
.
Beroemd is de "oudste ceremoniële begraafplaats ter wereld" bij lake Mungo (rond 38.000BC) waar duidelijk een vrouw zorgvuldig is begraven, overdekt met rode oker. Wanneer de Australiërs in Australië zijn gekomen is van minder belang dan de vraag hoe want het land was altijd (in de tijd van de mens) al een eiland. Er moeten dus boten (vlotten, stukken houd, huiden, etc...) zijn gebruikt waarmee wordt aangetoond dat men toen al (50.000-40.000 jaar terug) over (hoe eenvoudig ook) vaartuigen beschikte.
Nu écht op naar deel 2!
Wereldgeschiedenis in film en woord
Ja hallo,
Wat heb een mens aan geschiedenis hoor ik vaak als ik er weer over begin. We leven nu en niet 100, 200, laat staan 3000 jaar geleden. Kan je de wereld van nu beter snappen door het bestuderen van de geschiedenis? Dat is zo'n cliché...
En misschien is het ook wel helemaal niet waar.
Toch zijn we als samenleving voortdurend bezig met het verleden. Al was het met de dag van gisteren. Ook die dag is namelijk geschiedenis. Heb je er dus wat aan? Eigenlijk niet.
Kunnen we van onze fouten leren? Als het om dingen van 3000 jaar geleden gaat, denken we van niet. Bovendien is de mens niet beter geworden. Toen voerden we oorlog, nu nog steeds. Maar als we het over gisteren hebben denken we van wel. Gisteren deed je iets ongelofelijk doms. Dat zal je geen tweede keer gebeuren.
Waar ligt de grens?
Ondanks dat geschiedenis niet altijd populair is (soms wordt er zelfs negatief naar gekeken omdat geschiedenis maar al te vaak misbruikt wordt in conflicten. Een goed recent voorbeeld hiervan is de Tibet – China kwestie. Is Tibet altijd onderdeel van China geweest of is het een gekoloniseerd land dat niet zo lang geleden nog onafhankelijk was?), is het toch een van de grootste vakken op de universiteit. Ook musea zijn razend populair terwijl een museum toch bijna altijd historische voorwerpen laat zien (of het nu schilderijen van Rembrand zijn of bustes uit het Oude Rome). We zijn geïnteresseerd in onze geschiedenis, of het nu over gisteren gaat, de familiestamboom betreft, of het gaat over de tweede Wereldoorlog. Geschiedenis is overal en is hot. Kunnen we er iets van leren? Misschien niet maar het is sowieso de vraag of dat überhaupt wel de bedoeling is. Wat hebben we er aan voor vandaag de dag? Niets? Wat hebben we aan gisteren? De vraag waar de grens ligt dringt zich op. In het Westen leven we in vrede momenteel. Dat komt o.a. omdat we na WOII “nooit meer oorlog” wilden hebben. Resultaat dus van iets dat in het verleden gebeurde. Verleden is ook toekomst. Zelfs al kunnen we er niets van leren, toch is met een redelijke zekerheid te voorspellen dat vandaag de verkiezingsrace in de VS zal worden doorgezet tussen Obama en Clinton. Die race begon in het verleden en gaat nog steeds verder. Er kot pas een einde aan als een van de twee kandidaten afvalt. Maar wanneer dat gebeurd, begint de race met McCain dus de verkiezingen gaan verder. Tot een van de twee kandidaten president van de VS wordt. Maar houdt het dan op? Nee. Want die president zal als het goed is vier jaar zitten, tot 2012. Zal voor een deel de toekomstige wereldgeschiedenis bepalen. Kortom: geschiedenis is niet enkel iets van het verleden maar is zeker ook deel van het heden en de toekomst. Het gaat er niet om of we er iets van kunnen leren of niet.
Waar het wél om gaat, en hier geef ik mijn eigen mening, is om het vergroten van kennis en het onderuit halen van mythes. Ik ben het eens met mensen die zeggen dat geschiedenis een verplicht vak zou moeten zijn op school maar ik vind het ook van groot belang om vervolgens de vraag te stellen wélke geschiedenis dat zou moeten zijn. Praktisch voorbeeld. Op de Middelbare school krijgen kinderen veel te horen over WOII en de Koude Oorlog. Veel kinderen vinden dat spannend en veel vinden dat net zo slaapverwekkend als de lessen wiskunde of Frans. Er zijn echter ook kinderen (en een belangrijk deel daarvan is van allochtone afkomst) die zeggen: “wat heb ik er aan om te weten wie tegen wie vocht in Europa of wanneer de Berlijnse Muur viel? Waarom leren we niets over Indonesië, Marokko, Turkije, Suriname…?”
Deze kinderen voelen geen enkele band met de gegeven geschiedenis zelfs al vinden ze geschiedenis op zich misschien wel interessant. Een nóg heftiger uitwas hiervan is het conflict tussen de docent die over de gaskamers in WOII verteld en sommige van zijn islamitische leerlingen die hem beschuldigen van Westerse propaganda. Wat te doen?
Mijn stelling is dat die leerlingen (zowel in de “zachte” als in de “harde” versie) ergens wel gelijk hebben. Geschiedenis zoals het gegeven wordt op scholen is de geschiedenis zoals die geschreven/beschreven wordt door instellingen die voor elk schoolkind bepalen wat het moet weten. Geschiedenisles is dus niet meer dan politiek. Iemand bepaald wat iemand anders moet leren en dat is meestal ook nog datgene dat de “bepaler” zélf belangrijk of interessant vindt. En vandaag de dag vinden de instellingen het belangrijk dat kinderen leren over WOII en de Koude Oorlog. Is dat propaganda (al dan niet Westers)? Ergens wel.
Een ander voorbeeld haal ik uit m’n eigen onderwijscarrière (al met al heeft die ongeveer 22 jaar geduurd!). Op de basisschool kreeg ik les over bijvoorbeeld de Middeleeuwen. Leuke verhalen over ridders, jonkvrouwen en kastelen met dikke muren. Op de Middelbare school werd het ernst. Er werd begonnen met Klassieke Oudheid, Grieken en Romeinen. Ook kreeg ik les over de Middeleeuwen, maar niet al te veel. Nederland kwam aan de beurt en uiteindelijk ging het idd. vooral over Europa in de 20ste eeuw. De moord op de Oostenrijks-Hongaarse kroonprins, de mislukte kunstschilder die later een voorliefde bleek te hebben voor het uit de weg ruimen van mensen, de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de drie grote westerse mogendheden Engeland, Frankrijk en de VS, de Praagse Lente, de redes van Gorbatchov, Churchill, Stalin, Reagan, De Gaulle en andere belangrijke heren. Tot slot kreeg ik nog een lesje in het Nederland van de 18de eeuw en een Middeleeuwse Priester Jan die zich ergens achter de Moslims zou moeten bevinden. Dan naar de HBO. Daar werd het meer gestructureerd. Oudheid, Middeleeuwen, Nieuwe Tijd, Nieuwste Tijd, een indeling die ik ook aan de universiteit zou tegenkomen. Grieken en Romeinen, ridders, Germaanse vorsten, pauselijke bemoeienissen, ontdekkingsreizen, reformatie, Galileii, Amerikaanse, Nederlandse en Franse revoluties, Napoleon en tot slot de industriële revolutie en weer WOI, II en Koude Oorlog. Europese geschiedenis dus. En dat is natuurlijk ook wel logisch. We wonen immers in Europa, we zijn Europeanen. Maar…
Het was op de HBO dat mijn interesses begonnen te verschuiven. Ik werd geïnteresseerd in niet-Westerse geschiedenis en op de universiteit ging het zo ver dat ik me voor het eerst afvroeg waarom we daar nooit iets over te horen kregen. Het antwoord, op de universiteit, was nogal confronterend, nogal schokkend zelfs. Niet-Westerse geschiedenis was “niet interessant”. We leefden immers in het Westen en daar kwam bij dat ook de huidige wereld in feite een product was van wat er in het Westen gebeurd was. Waarom dan Indiaanse, Afrikaanse of zelfs Chinese geschiedenis bestuderen? Wat hebben die volkeren ons gebracht? Wat heeft hún geschiedenis nou bijgedragen aan de situatie vandaag de dag? Kortom: wat hebben we eraan?
Precies hetzelfde argument dus dat mensen die niet geïnteresseerd zijn in geschiedenis gebruiken om het hele vak in de prullenmand te gooien. Geschiedenis is waardeloos voor het hier en nu. Het is verleden. Who bothers??? Ik wil er nog een keer even specifiek op wijzen dat dit tegen mij gezegd werd op de universiteit, vakgroep geschiedenis, door historici. Door mensen dus die zouden gruwelen van mensen die hetzelfde zouden zeggen over “geschiedenis” in het algemeen.
(Westerse) Propaganda?
In zeker zin wel. Want ten eerste is het totaal niet waar dat de Afrikanen, Indianen, Chinezen en andere niet-Europese volkeren ons niets “geschonken” hebben, dat ze niet hebben bijgedragen aan het tot stand komen van de huidige wereld. Chinezen vonden bijvoorbeeld het buskruit en het kompas uit. Het waren mensen in het huidige Irak die schrift en (mogelijk) wiel uitvonden. Indianen “gaven” ons talloze zeer belangrijke landbouwgewassen (zoals aardappels, maïs en rubber) zonder welke de huidige wereld ook niet had kunnen bestaan. Het waren Afrikanen die de piramides in Egypte bouwden en de geheimzinnige Priester Jan uit de Middeleeuwen was waarschijnlijk niemand minder dan de koning van het Christelijke Ethiopische rijk. Al deze dingen leerde ik NIET. Noch op de basisschool, noch op de middelbare of de HBO of universiteit. Als het geen propaganda is, dan is het toch zeker wel hoogst merkwaardig dat het allemaal werd overgeslagen enkel en alleen maar omdat “men” (de bovengenoemde instellingen en de leraren/professoren) het niet belangrijk acht.
Omdat we in Europa leven en dus Europese geschiedenis moeten krijgen. Omdat het Westen de “dag van vandaag” zou hebben voortgebracht.
deel 1
deel 2
Wat heb een mens aan geschiedenis hoor ik vaak als ik er weer over begin. We leven nu en niet 100, 200, laat staan 3000 jaar geleden. Kan je de wereld van nu beter snappen door het bestuderen van de geschiedenis? Dat is zo'n cliché...
En misschien is het ook wel helemaal niet waar.
Toch zijn we als samenleving voortdurend bezig met het verleden. Al was het met de dag van gisteren. Ook die dag is namelijk geschiedenis. Heb je er dus wat aan? Eigenlijk niet.
Kunnen we van onze fouten leren? Als het om dingen van 3000 jaar geleden gaat, denken we van niet. Bovendien is de mens niet beter geworden. Toen voerden we oorlog, nu nog steeds. Maar als we het over gisteren hebben denken we van wel. Gisteren deed je iets ongelofelijk doms. Dat zal je geen tweede keer gebeuren.
Waar ligt de grens?
Ondanks dat geschiedenis niet altijd populair is (soms wordt er zelfs negatief naar gekeken omdat geschiedenis maar al te vaak misbruikt wordt in conflicten. Een goed recent voorbeeld hiervan is de Tibet – China kwestie. Is Tibet altijd onderdeel van China geweest of is het een gekoloniseerd land dat niet zo lang geleden nog onafhankelijk was?), is het toch een van de grootste vakken op de universiteit. Ook musea zijn razend populair terwijl een museum toch bijna altijd historische voorwerpen laat zien (of het nu schilderijen van Rembrand zijn of bustes uit het Oude Rome). We zijn geïnteresseerd in onze geschiedenis, of het nu over gisteren gaat, de familiestamboom betreft, of het gaat over de tweede Wereldoorlog. Geschiedenis is overal en is hot. Kunnen we er iets van leren? Misschien niet maar het is sowieso de vraag of dat überhaupt wel de bedoeling is. Wat hebben we er aan voor vandaag de dag? Niets? Wat hebben we aan gisteren? De vraag waar de grens ligt dringt zich op. In het Westen leven we in vrede momenteel. Dat komt o.a. omdat we na WOII “nooit meer oorlog” wilden hebben. Resultaat dus van iets dat in het verleden gebeurde. Verleden is ook toekomst. Zelfs al kunnen we er niets van leren, toch is met een redelijke zekerheid te voorspellen dat vandaag de verkiezingsrace in de VS zal worden doorgezet tussen Obama en Clinton. Die race begon in het verleden en gaat nog steeds verder. Er kot pas een einde aan als een van de twee kandidaten afvalt. Maar wanneer dat gebeurd, begint de race met McCain dus de verkiezingen gaan verder. Tot een van de twee kandidaten president van de VS wordt. Maar houdt het dan op? Nee. Want die president zal als het goed is vier jaar zitten, tot 2012. Zal voor een deel de toekomstige wereldgeschiedenis bepalen. Kortom: geschiedenis is niet enkel iets van het verleden maar is zeker ook deel van het heden en de toekomst. Het gaat er niet om of we er iets van kunnen leren of niet.
Waar het wél om gaat, en hier geef ik mijn eigen mening, is om het vergroten van kennis en het onderuit halen van mythes. Ik ben het eens met mensen die zeggen dat geschiedenis een verplicht vak zou moeten zijn op school maar ik vind het ook van groot belang om vervolgens de vraag te stellen wélke geschiedenis dat zou moeten zijn. Praktisch voorbeeld. Op de Middelbare school krijgen kinderen veel te horen over WOII en de Koude Oorlog. Veel kinderen vinden dat spannend en veel vinden dat net zo slaapverwekkend als de lessen wiskunde of Frans. Er zijn echter ook kinderen (en een belangrijk deel daarvan is van allochtone afkomst) die zeggen: “wat heb ik er aan om te weten wie tegen wie vocht in Europa of wanneer de Berlijnse Muur viel? Waarom leren we niets over Indonesië, Marokko, Turkije, Suriname…?”
Deze kinderen voelen geen enkele band met de gegeven geschiedenis zelfs al vinden ze geschiedenis op zich misschien wel interessant. Een nóg heftiger uitwas hiervan is het conflict tussen de docent die over de gaskamers in WOII verteld en sommige van zijn islamitische leerlingen die hem beschuldigen van Westerse propaganda. Wat te doen?
Mijn stelling is dat die leerlingen (zowel in de “zachte” als in de “harde” versie) ergens wel gelijk hebben. Geschiedenis zoals het gegeven wordt op scholen is de geschiedenis zoals die geschreven/beschreven wordt door instellingen die voor elk schoolkind bepalen wat het moet weten. Geschiedenisles is dus niet meer dan politiek. Iemand bepaald wat iemand anders moet leren en dat is meestal ook nog datgene dat de “bepaler” zélf belangrijk of interessant vindt. En vandaag de dag vinden de instellingen het belangrijk dat kinderen leren over WOII en de Koude Oorlog. Is dat propaganda (al dan niet Westers)? Ergens wel.
Een ander voorbeeld haal ik uit m’n eigen onderwijscarrière (al met al heeft die ongeveer 22 jaar geduurd!). Op de basisschool kreeg ik les over bijvoorbeeld de Middeleeuwen. Leuke verhalen over ridders, jonkvrouwen en kastelen met dikke muren. Op de Middelbare school werd het ernst. Er werd begonnen met Klassieke Oudheid, Grieken en Romeinen. Ook kreeg ik les over de Middeleeuwen, maar niet al te veel. Nederland kwam aan de beurt en uiteindelijk ging het idd. vooral over Europa in de 20ste eeuw. De moord op de Oostenrijks-Hongaarse kroonprins, de mislukte kunstschilder die later een voorliefde bleek te hebben voor het uit de weg ruimen van mensen, de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de drie grote westerse mogendheden Engeland, Frankrijk en de VS, de Praagse Lente, de redes van Gorbatchov, Churchill, Stalin, Reagan, De Gaulle en andere belangrijke heren. Tot slot kreeg ik nog een lesje in het Nederland van de 18de eeuw en een Middeleeuwse Priester Jan die zich ergens achter de Moslims zou moeten bevinden. Dan naar de HBO. Daar werd het meer gestructureerd. Oudheid, Middeleeuwen, Nieuwe Tijd, Nieuwste Tijd, een indeling die ik ook aan de universiteit zou tegenkomen. Grieken en Romeinen, ridders, Germaanse vorsten, pauselijke bemoeienissen, ontdekkingsreizen, reformatie, Galileii, Amerikaanse, Nederlandse en Franse revoluties, Napoleon en tot slot de industriële revolutie en weer WOI, II en Koude Oorlog. Europese geschiedenis dus. En dat is natuurlijk ook wel logisch. We wonen immers in Europa, we zijn Europeanen. Maar…
Het was op de HBO dat mijn interesses begonnen te verschuiven. Ik werd geïnteresseerd in niet-Westerse geschiedenis en op de universiteit ging het zo ver dat ik me voor het eerst afvroeg waarom we daar nooit iets over te horen kregen. Het antwoord, op de universiteit, was nogal confronterend, nogal schokkend zelfs. Niet-Westerse geschiedenis was “niet interessant”. We leefden immers in het Westen en daar kwam bij dat ook de huidige wereld in feite een product was van wat er in het Westen gebeurd was. Waarom dan Indiaanse, Afrikaanse of zelfs Chinese geschiedenis bestuderen? Wat hebben die volkeren ons gebracht? Wat heeft hún geschiedenis nou bijgedragen aan de situatie vandaag de dag? Kortom: wat hebben we eraan?
Precies hetzelfde argument dus dat mensen die niet geïnteresseerd zijn in geschiedenis gebruiken om het hele vak in de prullenmand te gooien. Geschiedenis is waardeloos voor het hier en nu. Het is verleden. Who bothers??? Ik wil er nog een keer even specifiek op wijzen dat dit tegen mij gezegd werd op de universiteit, vakgroep geschiedenis, door historici. Door mensen dus die zouden gruwelen van mensen die hetzelfde zouden zeggen over “geschiedenis” in het algemeen.
(Westerse) Propaganda?
In zeker zin wel. Want ten eerste is het totaal niet waar dat de Afrikanen, Indianen, Chinezen en andere niet-Europese volkeren ons niets “geschonken” hebben, dat ze niet hebben bijgedragen aan het tot stand komen van de huidige wereld. Chinezen vonden bijvoorbeeld het buskruit en het kompas uit. Het waren mensen in het huidige Irak die schrift en (mogelijk) wiel uitvonden. Indianen “gaven” ons talloze zeer belangrijke landbouwgewassen (zoals aardappels, maïs en rubber) zonder welke de huidige wereld ook niet had kunnen bestaan. Het waren Afrikanen die de piramides in Egypte bouwden en de geheimzinnige Priester Jan uit de Middeleeuwen was waarschijnlijk niemand minder dan de koning van het Christelijke Ethiopische rijk. Al deze dingen leerde ik NIET. Noch op de basisschool, noch op de middelbare of de HBO of universiteit. Als het geen propaganda is, dan is het toch zeker wel hoogst merkwaardig dat het allemaal werd overgeslagen enkel en alleen maar omdat “men” (de bovengenoemde instellingen en de leraren/professoren) het niet belangrijk acht.
Omdat we in Europa leven en dus Europese geschiedenis moeten krijgen. Omdat het Westen de “dag van vandaag” zou hebben voortgebracht.
deel 1
deel 2
donderdag 10 april 2008
Jared Diamond op YOU TUBE...
Ooooooohhh... Ik kán niet wachten totdat ik met mn eigen onderzoeksresultaten die vent (voordattie dood is!) om z'n oren kan slaan!
Er is een docu gemaakt over "Paarden, Zwaarden en Ziektekiemen". Uiteraard (net als zijn boek) is het in "National Geographic Stijl", maar toch... Ik wil niemand zijn kant van het verhaal onthouden.
Nog even de punten op een rij:
ZIJN THEORIE
Europa is rijk geworden (1ste wereld) en rest van de wereld niet vanwege juiste uitgangspositie biologische omstandigheden. Dit zijn:
-juiste klimaat
-juiste grond(stoffen)
-juiste (oost-west) as (meer: Eurazië)
-(juiste) gedomesticeerde dieren en planten
Deze omstandigheden zorgden ervoor dat de technologische uitvindingen buiten Europa (landbouw, schrift, etc...) snel het gebied konden bereiken waardoor het opeens twee voordelen had (namelijk de eigen juiste natuurlijke omstandigheden en de juiste technologische verworvenheden). Dit was een voordeel ten opzichte van Afrika (wel de technologische verworvenheden maar niet de juiste natuurlijke omstandigheden), Australië (beide niet), maar vooral ten opzichte van Amerika, dat, hoe veel eigen spectaculaire uitvindingen ook, vooral als grootste probleem had dat het totaal geïsoleerd lag van de (juistere) technologische ontwikkelingen van Eurazië. Bovendien waren veel van de natuurlijke omstandigheden (klimaat, assen, gedomesticeerde dieren/planten) ook fataal.
Ergo: het móest wel gebeuren dat Columbus Amerika ontdekte en Pizarro de Incakeizer versloeg (met slechts een paar soldaten maar mét paarden, ziekten en zwaarden/kanonnen). Een Amerikaan zou nooit Europa hebben kunnen ontdekken en al helemaal niet de Spaanse koning kunnen doden... (om maar te zwijgen van het veroveren van Europa in zo een korte tijd)
MIJN THEORIE
Europa is de rijke (1ste wereld) geworden door toeval en pas ná de industriële revolutie die juist op gang kwam door de rijkdommen uit Amerika en Afrika. Ik draai het dus om. Europa is niet door zichzelf, maar door Amerika en Afrika rijk en machtig geworden. Verder was de ontdekking van Amerika puur toeval (Columbus -en andere Europeanen- wilde naar Indië)
Verder kloppen al de punten van Diamond niet, behalve dan zijn conclusie dat de Amerikanen massaal stierven aan de veeziektes (mazelen, griep, pokken, malaria, pest, etc) die de Europeanen (en Afrikanen) meebrachten. Echter... Amerika had juist wél:
-een juist klimaat
-de juiste grondstoffen (anders was Europa niet zo rijk geworden)
-een juiste (idd. noord-zuid!) as
-gedomesticeerde dieren en planten (alleen, en dát is de crux: ándere)
Een simpel jaartallenoverzicht geeft mijn gelijk aan
uitvinding landbouw Eurazië (Midden Oosten): +/- 10.000 jaar geleden
uitvinding landboouw Amerika (Andes): +/- 10.000 jaar geleden
verspreiding landbouwproducten Eurazië: ongeveer 5000 jaar
verspreiding landbouwproducten Amerika: ongeveer 3000 jaar
ontstaan steden Eurazië (Midden Oosten): rond 3500 voor Christus
ontstaan steden Amerika (Andes): rond 3500 voor Christus
Klimaat, geografie, dieren, schrift, wiel, grondstoffen, etc
Het enige gebied ter wereld dat een zelfde soort klimaat heeft als Europa is het oosten van de VS.
Er zijn van New York tot Guayaquil (Ecuador) slechts twee (langzaam in elkaar overlopende) klimaten: Cfa en Af. In Eurazië, b.v. van Parijs naar Bagdad, of van Peking naar Parijs zijn dat er altijd twee of (meestal) meer.
Tussen New York en Guayaquil liggen geen woestijnen, bergen of andere natuurlijke geografische hindernissen. In Eurazië heb je die wel (b.v. Gobiwoestijn of de Himalaya).
Schapen, koeien, varkens, kippen, geiten, etc... waren er wel degelijk in Amerika. Paarden zijn er ontstaan maar waren uitgestorven. Echter, de paarden gaven niet de doorslag mede omdat die hun benen braken in de Andes en omdat de indianen ze bijzonder snel overnamen (denk aan stereotype beeld van indiaan op praries!). Bovendien kan je op lama's heel best rijden.
Schrift en andere technologische ontwikkelingen in Amerika, zoals het wiel waren er ook en hadden een veel grotere verspreiding van Diamond ons wil doen geloven. Bovendien werden bijvoorbeeld wielen in het Europa van 1492 nauwlijks gebruikt (dat is pas iets van de 17de eeuw en later)
Grondstoffen zoals metalen (ijzer!) waren ook bekend in bijna geheel Amerika (evenals in bijna geheel Eurazië). Zwaarden van ijzer waren niet veel effectiever dan zwaarden van brons, tumbaga (speciale legering koper, erg populair in Amerika) of obsidiaan. Dat schrijven de Spanjaarden bovendien zelf.
TOT SLOT
Het is zeer waarschijnlijk dat er eerder Amerikanen in Europa waren dan Columbus in Amerika. Er zijn vele Middeleeuwse meldingen (zelfs in Nederland!) van niet-Europese heidenen die in boten uit noorden komen. Dit zijn mogelijk Eskimo's of hun voorouders geweest. Bovendien hebben veel Vikingen (ook al eerder in Amerika dan Columbus maar tóch niet gekoloniseerd ondanks al hun zogenaamde biologische en technische voorsprong...) Amerikanen meegenomen naar bijvoorbeeld IJsland.
Europeanen konden niks uitrichten zonder de ziektes of met de hulp van indiaanse legermachten. Niet in Mexico (Cortez werd verslagen door een gezond Aztekenleger en won later nadat de pokken waren uitgebroken), niet in Peru (het Incarijk was al getroffen door de pokken -zelfde epidemie als in Mexico- toen Pizarro aankwam en bovendien was er een burgeroorlog aan de gang), niet op de Antillen (ook ziektes), niet in Brazilië (ziektes en indiaanse hulp), niet in Noord-Amerika (eerste Spaanse pogingen in bijvoorbeeld Florida kompleet mislukt, in New Mexico door een alliantie van indiaanse volkeren verslagen en teruggedreven naar Mexico)...
Pas na 1800 was Europa rijk en (militair) machtig genoeg om het grootste deel van Amerika te veroveren op de laatste restjes van de Amerikaanse bevolking. Zowel in het noorden (Wild West!), als in het zuiden (Amazone en Patagonië). Datzelfde geldt voor Afrika waar de Europeanen ook al zaten vanaf de 15de eeuw maar waar ze pas koloniseerden eind 19de eeuw. Is dat niet heel raar als het verhaal van Diamond zou kloppen? Het antwoord daarop is JA!
BELANGRIJKSTE PUNT WAARAAN IEDEREEN METEEN KAN ZIEN DAT DIAMOND ZEER SLECHT ONDERZOEK GEDAAN HEEFT!~
Achterin zijn boek staan de gebruikte bronnen... Het zijn bijna allemaal "National Geographic Stijl" boeken ("die lekker weglezen") die weinig met echte wetenschap te maken hebben. Bovendien gebruikt hij over Amerika vrijwel enkel (vaak erg gedateerde) overzichtswerken zoals het beroemde en populaire "History of the conquest of Mexico" van Prescott uit... 1843! Niet of nauwelijks wetenschappelijke artikelen uit b.v. Science of zo. Am I making my point???
Er is een docu gemaakt over "Paarden, Zwaarden en Ziektekiemen". Uiteraard (net als zijn boek) is het in "National Geographic Stijl", maar toch... Ik wil niemand zijn kant van het verhaal onthouden.
Nog even de punten op een rij:
ZIJN THEORIE
Europa is rijk geworden (1ste wereld) en rest van de wereld niet vanwege juiste uitgangspositie biologische omstandigheden. Dit zijn:
-juiste klimaat
-juiste grond(stoffen)
-juiste (oost-west) as (meer: Eurazië)
-(juiste) gedomesticeerde dieren en planten
Deze omstandigheden zorgden ervoor dat de technologische uitvindingen buiten Europa (landbouw, schrift, etc...) snel het gebied konden bereiken waardoor het opeens twee voordelen had (namelijk de eigen juiste natuurlijke omstandigheden en de juiste technologische verworvenheden). Dit was een voordeel ten opzichte van Afrika (wel de technologische verworvenheden maar niet de juiste natuurlijke omstandigheden), Australië (beide niet), maar vooral ten opzichte van Amerika, dat, hoe veel eigen spectaculaire uitvindingen ook, vooral als grootste probleem had dat het totaal geïsoleerd lag van de (juistere) technologische ontwikkelingen van Eurazië. Bovendien waren veel van de natuurlijke omstandigheden (klimaat, assen, gedomesticeerde dieren/planten) ook fataal.
Ergo: het móest wel gebeuren dat Columbus Amerika ontdekte en Pizarro de Incakeizer versloeg (met slechts een paar soldaten maar mét paarden, ziekten en zwaarden/kanonnen). Een Amerikaan zou nooit Europa hebben kunnen ontdekken en al helemaal niet de Spaanse koning kunnen doden... (om maar te zwijgen van het veroveren van Europa in zo een korte tijd)
MIJN THEORIE
Europa is de rijke (1ste wereld) geworden door toeval en pas ná de industriële revolutie die juist op gang kwam door de rijkdommen uit Amerika en Afrika. Ik draai het dus om. Europa is niet door zichzelf, maar door Amerika en Afrika rijk en machtig geworden. Verder was de ontdekking van Amerika puur toeval (Columbus -en andere Europeanen- wilde naar Indië)
Verder kloppen al de punten van Diamond niet, behalve dan zijn conclusie dat de Amerikanen massaal stierven aan de veeziektes (mazelen, griep, pokken, malaria, pest, etc) die de Europeanen (en Afrikanen) meebrachten. Echter... Amerika had juist wél:
-een juist klimaat
-de juiste grondstoffen (anders was Europa niet zo rijk geworden)
-een juiste (idd. noord-zuid!) as
-gedomesticeerde dieren en planten (alleen, en dát is de crux: ándere)
Een simpel jaartallenoverzicht geeft mijn gelijk aan
uitvinding landbouw Eurazië (Midden Oosten): +/- 10.000 jaar geleden
uitvinding landboouw Amerika (Andes): +/- 10.000 jaar geleden
verspreiding landbouwproducten Eurazië: ongeveer 5000 jaar
verspreiding landbouwproducten Amerika: ongeveer 3000 jaar
ontstaan steden Eurazië (Midden Oosten): rond 3500 voor Christus
ontstaan steden Amerika (Andes): rond 3500 voor Christus
Klimaat, geografie, dieren, schrift, wiel, grondstoffen, etc
Het enige gebied ter wereld dat een zelfde soort klimaat heeft als Europa is het oosten van de VS.
Er zijn van New York tot Guayaquil (Ecuador) slechts twee (langzaam in elkaar overlopende) klimaten: Cfa en Af. In Eurazië, b.v. van Parijs naar Bagdad, of van Peking naar Parijs zijn dat er altijd twee of (meestal) meer.
Tussen New York en Guayaquil liggen geen woestijnen, bergen of andere natuurlijke geografische hindernissen. In Eurazië heb je die wel (b.v. Gobiwoestijn of de Himalaya).
Schapen, koeien, varkens, kippen, geiten, etc... waren er wel degelijk in Amerika. Paarden zijn er ontstaan maar waren uitgestorven. Echter, de paarden gaven niet de doorslag mede omdat die hun benen braken in de Andes en omdat de indianen ze bijzonder snel overnamen (denk aan stereotype beeld van indiaan op praries!). Bovendien kan je op lama's heel best rijden.
Schrift en andere technologische ontwikkelingen in Amerika, zoals het wiel waren er ook en hadden een veel grotere verspreiding van Diamond ons wil doen geloven. Bovendien werden bijvoorbeeld wielen in het Europa van 1492 nauwlijks gebruikt (dat is pas iets van de 17de eeuw en later)
Grondstoffen zoals metalen (ijzer!) waren ook bekend in bijna geheel Amerika (evenals in bijna geheel Eurazië). Zwaarden van ijzer waren niet veel effectiever dan zwaarden van brons, tumbaga (speciale legering koper, erg populair in Amerika) of obsidiaan. Dat schrijven de Spanjaarden bovendien zelf.
TOT SLOT
Het is zeer waarschijnlijk dat er eerder Amerikanen in Europa waren dan Columbus in Amerika. Er zijn vele Middeleeuwse meldingen (zelfs in Nederland!) van niet-Europese heidenen die in boten uit noorden komen. Dit zijn mogelijk Eskimo's of hun voorouders geweest. Bovendien hebben veel Vikingen (ook al eerder in Amerika dan Columbus maar tóch niet gekoloniseerd ondanks al hun zogenaamde biologische en technische voorsprong...) Amerikanen meegenomen naar bijvoorbeeld IJsland.
Europeanen konden niks uitrichten zonder de ziektes of met de hulp van indiaanse legermachten. Niet in Mexico (Cortez werd verslagen door een gezond Aztekenleger en won later nadat de pokken waren uitgebroken), niet in Peru (het Incarijk was al getroffen door de pokken -zelfde epidemie als in Mexico- toen Pizarro aankwam en bovendien was er een burgeroorlog aan de gang), niet op de Antillen (ook ziektes), niet in Brazilië (ziektes en indiaanse hulp), niet in Noord-Amerika (eerste Spaanse pogingen in bijvoorbeeld Florida kompleet mislukt, in New Mexico door een alliantie van indiaanse volkeren verslagen en teruggedreven naar Mexico)...
Pas na 1800 was Europa rijk en (militair) machtig genoeg om het grootste deel van Amerika te veroveren op de laatste restjes van de Amerikaanse bevolking. Zowel in het noorden (Wild West!), als in het zuiden (Amazone en Patagonië). Datzelfde geldt voor Afrika waar de Europeanen ook al zaten vanaf de 15de eeuw maar waar ze pas koloniseerden eind 19de eeuw. Is dat niet heel raar als het verhaal van Diamond zou kloppen? Het antwoord daarop is JA!
BELANGRIJKSTE PUNT WAARAAN IEDEREEN METEEN KAN ZIEN DAT DIAMOND ZEER SLECHT ONDERZOEK GEDAAN HEEFT!~
Achterin zijn boek staan de gebruikte bronnen... Het zijn bijna allemaal "National Geographic Stijl" boeken ("die lekker weglezen") die weinig met echte wetenschap te maken hebben. Bovendien gebruikt hij over Amerika vrijwel enkel (vaak erg gedateerde) overzichtswerken zoals het beroemde en populaire "History of the conquest of Mexico" van Prescott uit... 1843! Niet of nauwelijks wetenschappelijke artikelen uit b.v. Science of zo. Am I making my point???
Zo zo...
Dodelijke reality in de rimboe
Van onze verslaggever Thijs van Soest
gepubliceerd op 09 april 2008 09:04, bijgewerkt op 9 april 2008 17:26
AMSTERDAM - Dat tv-programma’s in de rimboe doden tot gevolg kunnen hebben, bewees een Britse cameraploeg onlangs in Peru. Hun onaangekondigde bezoek aan een inheems volk leidde tot een epidemie waardoor volgens de stamhoofden zeker vier bewoners om het leven kwamen. Tientallen anderen werden doodziek.
Hans Kázan (rechts) verbleef voor het SBS-programma Groeten uit de Rimboe drie weken met zijn gezin bij de Samburu-stam in Kenia. (Eyeworks) Cicada Films, producent van World’s Lost Tribes van Discovery Channel, was in Peru op zoek naar locaties voor een nieuwe realityshow en stuitte diep in de Peruaanse amazone op een verscholen indianenstam. ‘Indianen die in isolement leven zijn uiterst kwetsbaar voor contact met de buitenwereld omdat zij niet immuun zijn voor ziektekiemen van buitenaf’, verklaart Nellie Werner van de Nederlandse afdeling van de mensenrechtenorganisatie Survival International.
‘Griep, mazelen en zelfs een verkoudheid kan voor hen fataal zijn. In het recente verleden zijn hierdoor verschillende stammen uitgestorven.’ De tv-producent weigert de schuld voor de dodelijke epidemie op zich te nemen. ‘We hadden toestemming om te filmen. Bovendien: de overleden indianen waren al ziek’, luidde de verklaring.
Groeten
Tot doden heeft het Nederlandse programma Groeten uit de Rimboe (SBS6) nog niet geleid, maar de gevolgen van een dergelijk programma worden zwaar onderschat, vindt Survival International. Hoewel de aan deze tv-show deelnemende stammen níet afgezonderd leven, zijn volgens Werner de effecten van hun tv-optreden ‘niet te overzien’. ‘Hun cultuur wordt gebruikt voor commerciële doeleinden. Clichés worden uitvergroot. Wat vooral opvalt is dat de westerse gasten uitgebreid worden voorgesteld, terwijl de inheemse mensen als groep worden neergezet. De scènes worden vervolgens zo gemonteerd dat er een negatief beeld ontstaat van alle deelnemers. Ze krijgen bijvoorbeeld opzettelijk geen vertaler, wat leidt tot allerlei miscommunicaties.’ De organisatie wijst verder op de ‘psychische dreun’ die inheemse mensen kunnen krijgen als ze worden geconfronteerd met ‘rijke en machtige’ gasten.
De producent van Groeten uit de Rimboe, Eyeworks, heeft begrip voor de zorgen van de organisatie: ‘Maar de stammen waar wij mee werken zijn bekend met westerlingen. Ze gedragen zich authentiek, maar leven niet geïsoleerd’, benadrukt managing director Vincent ter Voert. ‘De kans dat stamleden een verkoudheidje oplopen van een productiemedewerker is net zo groot als dat ze die oplopen van een naburige stam’. Eyeworks werkt voor de programma’s samen met lokale autoriteiten en legal assistance centers die de rechtspositie van de stammen verdedigen. Ook is er tijdens de opnames altijd een dokter aanwezig.
Kázan
SBS6 heeft veel succes met Groeten uit de Rimboe. Wekelijks kijken er ruim een miljoen mensen. Een van de families in het onlangs begonnen derde seizoen is het gezin van goochelaar Hans Kazàn, dat drie weken bij de semi-nomadische Samburu-stam in Kenia verblijft. Familie de Leeuw uit Dordrecht is bij de Dogon-stam in Mali. De Belgische familie De Smet verblijft in een afgelegen deel van Ethiopië bij de Mursi, die volgens SBS behoren tot de meest gevreesde krijgers van Afrika.
Survival International wordt niet betrokken bij de door Eyeworks gemaakte programma’s. Wel werkt de organisatie mee aan BBC-programma’s over volksstammen. ‘Wij hebben niets tegen programma’s die de levenswijzen en culturen van inheemse volken op een realistische, sensitieve en eerlijke manier tonen, maar helaas blijkt dat de meeste tv-makers inspelen op de negatieve vooroordelen van de kijker.’
bron: http://www.volkskrant.nl/multimedia/article523186.ece/Dodelijke_reality_in_de_rimboe
Van onze verslaggever Thijs van Soest
gepubliceerd op 09 april 2008 09:04, bijgewerkt op 9 april 2008 17:26
AMSTERDAM - Dat tv-programma’s in de rimboe doden tot gevolg kunnen hebben, bewees een Britse cameraploeg onlangs in Peru. Hun onaangekondigde bezoek aan een inheems volk leidde tot een epidemie waardoor volgens de stamhoofden zeker vier bewoners om het leven kwamen. Tientallen anderen werden doodziek.
Hans Kázan (rechts) verbleef voor het SBS-programma Groeten uit de Rimboe drie weken met zijn gezin bij de Samburu-stam in Kenia. (Eyeworks) Cicada Films, producent van World’s Lost Tribes van Discovery Channel, was in Peru op zoek naar locaties voor een nieuwe realityshow en stuitte diep in de Peruaanse amazone op een verscholen indianenstam. ‘Indianen die in isolement leven zijn uiterst kwetsbaar voor contact met de buitenwereld omdat zij niet immuun zijn voor ziektekiemen van buitenaf’, verklaart Nellie Werner van de Nederlandse afdeling van de mensenrechtenorganisatie Survival International.
‘Griep, mazelen en zelfs een verkoudheid kan voor hen fataal zijn. In het recente verleden zijn hierdoor verschillende stammen uitgestorven.’ De tv-producent weigert de schuld voor de dodelijke epidemie op zich te nemen. ‘We hadden toestemming om te filmen. Bovendien: de overleden indianen waren al ziek’, luidde de verklaring.
Groeten
Tot doden heeft het Nederlandse programma Groeten uit de Rimboe (SBS6) nog niet geleid, maar de gevolgen van een dergelijk programma worden zwaar onderschat, vindt Survival International. Hoewel de aan deze tv-show deelnemende stammen níet afgezonderd leven, zijn volgens Werner de effecten van hun tv-optreden ‘niet te overzien’. ‘Hun cultuur wordt gebruikt voor commerciële doeleinden. Clichés worden uitvergroot. Wat vooral opvalt is dat de westerse gasten uitgebreid worden voorgesteld, terwijl de inheemse mensen als groep worden neergezet. De scènes worden vervolgens zo gemonteerd dat er een negatief beeld ontstaat van alle deelnemers. Ze krijgen bijvoorbeeld opzettelijk geen vertaler, wat leidt tot allerlei miscommunicaties.’ De organisatie wijst verder op de ‘psychische dreun’ die inheemse mensen kunnen krijgen als ze worden geconfronteerd met ‘rijke en machtige’ gasten.
De producent van Groeten uit de Rimboe, Eyeworks, heeft begrip voor de zorgen van de organisatie: ‘Maar de stammen waar wij mee werken zijn bekend met westerlingen. Ze gedragen zich authentiek, maar leven niet geïsoleerd’, benadrukt managing director Vincent ter Voert. ‘De kans dat stamleden een verkoudheidje oplopen van een productiemedewerker is net zo groot als dat ze die oplopen van een naburige stam’. Eyeworks werkt voor de programma’s samen met lokale autoriteiten en legal assistance centers die de rechtspositie van de stammen verdedigen. Ook is er tijdens de opnames altijd een dokter aanwezig.
Kázan
SBS6 heeft veel succes met Groeten uit de Rimboe. Wekelijks kijken er ruim een miljoen mensen. Een van de families in het onlangs begonnen derde seizoen is het gezin van goochelaar Hans Kazàn, dat drie weken bij de semi-nomadische Samburu-stam in Kenia verblijft. Familie de Leeuw uit Dordrecht is bij de Dogon-stam in Mali. De Belgische familie De Smet verblijft in een afgelegen deel van Ethiopië bij de Mursi, die volgens SBS behoren tot de meest gevreesde krijgers van Afrika.
Survival International wordt niet betrokken bij de door Eyeworks gemaakte programma’s. Wel werkt de organisatie mee aan BBC-programma’s over volksstammen. ‘Wij hebben niets tegen programma’s die de levenswijzen en culturen van inheemse volken op een realistische, sensitieve en eerlijke manier tonen, maar helaas blijkt dat de meeste tv-makers inspelen op de negatieve vooroordelen van de kijker.’
bron: http://www.volkskrant.nl/multimedia/article523186.ece/Dodelijke_reality_in_de_rimboe
dinsdag 8 april 2008
Mooie stukkies muziek :)
Kijk... Dit is nou een soort van muziek waar ik van hou. Lang gezocht op dit netje maar zowaar... Toch 2 video's!
hip hip hurray
Hip Hip Hurray
Ze heten: OIL ON CANVAS
hip hip hurray
Hip Hip Hurray
Ze heten: OIL ON CANVAS
Abonneren op:
Posts (Atom)