dinsdag 10 februari 2009

deel 2: 10.000 - 5000 voor christus

In deze periode komen de eerste landbouwgewassen. De oudste zijn ongeveer even oud als die in het Midden-Oosten (tarwe, gerst, etc..). De landbouw uit het Midden-Oosten is waarschijnlijk de bron geweest voor zowel West-Azië, als Europa en Afrika, en is de oudste landbouwtraditie in de "Oude Wereld". Alleen China en het eiland Papua hebben (iets later maar waarschijnlijk zonder contact met de traditie in het westen) een geheel eigen landbouwtraditie ontwikkeld (gebaseerd op rijst/gierst in China en yam/banaan/taro/suikerriet in Papua).

Het Amerikaanse continent kent waarschijnlijk vier onafhankelijke tradities. De oudste is die in de noordelijke Andes (Peru/Ecuador). Daarna volgen Mexico, Amazone-gebied (beide iets later dan Andes) en oostelijk Noord-Amerika (een stuk later).

De twee Zuid-Amerikaanse landbouwtradities stonden al heel vroeg met elkaar en met de Mexicaanse traditie in contact. Meteen na de ontdekking van de landbouw (oudste gewassen zijn ongeveer 11.000 tot 12.000 jaar oud = 9000-10.000 voor christus) begonnen mensen blijkbaar hun gewassen te verhandelen en/of mee te nemen naar andere gebieden. Hoe dit gegaan is, is onduidelijk. Feit is dat b.v. Mexicaanse maïs al rond 6000 voor christus in Zuid-Amerika aanwezig is (slechts 1000 jaar na eerste cultivatie) en manioc (cassave) uit centraal Brazilië al rond 5000 v. Chr in centraal Mexico.

Met de landbouw (gevolg of oorzaak?) geven velen ook het nomadische bestaan op. Vooral aan de kusten blijven mensen steeds vaker voor lange tijd wonen. Dit is goed te zien aan het ontstaan van zogenaamde schelpheuvels. Men eet naast landbouwproducten en wilde planten vooral veel vis en schelpdieren en gooit de schelpen op een hoop. Die hopen worden na verloop van tijd soms meters en meters hoog. Zo hoog en zo groot dat b.v. in Brazilië men zelfs mensen in deze heuvels gaat begraven.






1&2: Schelpheuvel (Sambaqui) langs Braziliaanse kust & graf van zognaamde "Vegas" mensen, aan de kust van Ecuador en de oudste Ameikaanse landbouwers.
verder:
-Pompoen: oudste Amerikaanse gewas (hier de Ecuadoriaanse soort), ongeveer 11.500 jaar.
-Quinoa: Andes-graan oorspronkelijk uit Bolivia/Peru
-Fleskalebas: oorspronkelijk uit Afrika maar samen met de pompoen oudste Amerikaanse gewas. Niet eetbaar, gebruikt als container.
-Manioc (cassave): afkomstig uit Amazone (Brazilië)
-Maïs: niet inheems in Zuid-Amerika maar zeer vroege introductie vanuit Mexico (tussen 6000 en 5000 voor christus)
-Bonen: samen met b.v. sperziebonen en snijbonen o.a. inheems in Andes en Colombia
-Aardappels: uit de Andes. Heel veel verschillende soorten en subsoorten
-Pinda: inheems in Amazone. Heel vroeg al in Peruaanse kuststreek (6500 voor christus)
-Zoete aardappel: geen familie van echte aardappel en afkomstig uit noordelijke Amazone
-En nee... aardappels komen dus niet uit Nederland en nee..., noch de Fransen, noch de Belgen hebben friet uitgevonden... Het waren de Spanjaarden die de aardappels introduceerden bij de andere Europeanen.

Geen opmerkingen: