Ze proberen nog optimisme uit te stralen, maar eigenlijk weten de koraaldeskundigen dat er vrijwel geen hoop meer is. Het Groot Barrièrerif is gedoemd te verdwijnen. Sterft het koraal niet door de hitte, dan zal verzuring van het zeewater wel zorgen dat het massaal in het zeewater oplost. Tenzij de uitstoot van CO2 wereldwijd vrijwel ophoudt, binnen tien jaar.
Het leven van Charlie Veron draait grotendeels om koraal. Een vijfde van de duizenden koraalsoorten die beschreven zijn, is door hem ontdekt. Hij heeft meer tijd duikend op het Groot Barrièrerif doorgebracht dan wie ook. Veron houdt zielsveel van het rif, zegt hij tegen een zaal vol wetenschapsjournalisten op hun wereldcongres in Melbourne. Daarom is hij de wanhoop nabij: "Mijn kind, mijn Groot Barrièrerif, is stervende." Dat kind is 25 miljoen jaar oud, en met een oppervlakte van 350 duizend vierkante kilometer ruim acht keer zo groot als Nederland.
Veron laat dia's zien van koraalformaties. Wonderlijke vormen, en, hoe prachtig, allemaal sneeuwwit. De kleurige vissen steken er fel bij af. Dit is niet het natuurlijke uiterlijk van koraal, zegt hij. Zo ziet het eruit als het ten prooi is gevallen aan 'coral bleaching'. Het is dan nog niet dood, maar wel in gevaar.
Koraal bestaat uit een kalkskelet met daarop een kolonie dieren, die ieder duizenden piepkleine algen in zich dragen. De algen vangen zonlicht op. Met de zonne-energie zetten ze grondstoffen, die het koraal voor ze uit het water haalt, om in suikers. Van deze suikers leven de koraaldiertjes. Het is een innige relatie, met voordeel voor beide partijen.
Dat verandert als het zeewater te warm wordt. Dan gaan de algen gif produceren, waarop het koraal reageert door ze hun huis uit te zetten. Wanneer het water op tijd afkoelt, kan het koraal weer nieuwe algen opnemen. Maar als het meer dan enkele weken te warm blijft, gaan de koraaldiertjes massaal dood van de honger.
Een gebied waarin het koraal is afgestorven, heeft tientallen jaren nodig om te herstellen, zegt Veron. Tenminste: áls het herstelt. "Het kan namelijk ook gebeuren dat alles begroeid raakt met slijmerige algen, waardoor koraallarven geen kans krijgen zich er te vestigen. De kans daarop wordt groter als het water vervuild is. Het rif, met al zijn spectaculaire vissen, wordt dan permanent vervangen door een grauw onderwaterlandschap waarin weinig diersoorten leven."
Verbleking heeft de laatste jaren koraalriffen vernietigd op allerlei plaatsen op de wereld. Het Groot Barrièrerif is er tot nu toe nog relatief goed vanaf gekomen, zegt Paul Marshall. Hij deed als promovendus onderzoek naar koraalverbleking en werkt nu als 'climate change manager' voor de organisatie die het rif namens de Australische overheid beheert.
Marshall: "We hebben twee ernstige perioden gehad. In 1998, toen het water een paar weken te warm was, tastte de verbleking vijftig procent van het rif aan. Vijf procent stierf. In 2002 verbleekte zestig procent en bleef zes procent dood achter." Plaatselijk was 2006 ook een slecht jaar, voegt hij eraan toe. Veertig procent van het koraal rond de Keppel-eilanden ging dood en op enkele andere plaatsen . De rest van het reusachtige rif bleef gespaard. "Maar nergens is het veilig.
"De wereldtemperatuur zal blijven toenemen, dus stijgt ook de kans op fatale episoden van koraalverbleking, zegt Marshall. Alleen in het allergunstigste scenario van het Intergouvernmental Panel on Climate Change (IPCC) heeft het rif een kans om de komende eeuw te overleven. Het ziet er dus weinig hoopvol uit. "Maar in plaats van naar de valium te grijpen, kunnen we beter kijken wat we kunnen doen."
Andere problemen, zoals vervuiling of overbevissing, verzwakken de conditie van het koraal, vervolgt hij. Die moeten dus zoveel mogelijk worden aangepakt. Ook zeespiegelstijging vormt een bedreiging, want in diep water wordt het te donker voor het koraal. Daar is helaas weinig aan te doen. "En dan is er nog de chemie van het zeewater, het grote monster dat daarbuiten ligt te loeren."
Marshall bedoelt daarmee het oplossen van steeds meer CO2 uit de lucht in het oceaanwater. Dat is enerzijds prettig, want het draagt dan niet langer bij aan het broeikaseffect. Maar het water wordt er wel zuurder van. De zee is plaatselijk al zo zuur geworden dat kalk niet langer als vaste stof in het water kan bestaan. Gebeurt dat ook op het Barrièrerif, dan zal het koraal massaal sterven en lost het hele rif op.
Is het al te laat, vraagt een journalist. "Dat weten we niet zeker", antwoordt Charlie Veron. "Maar dat moment is dichtbij. In de zuidelijke oceaan gaat het plankton momenteel al dood aan verzuring. Dat zal ook bij ons gebeuren. Wanneer het zover is? Zeker binnen tien jaar. Het is heel voorspelbaar. Halverwege deze eeuw is er nergens meer koraal te bekennen."
Dat klinkt toch alsof alle hoop vervlogen is, dring ik aan. Veron: "Ja, het is een afschuwelijk verhaal. Werkelijk verschrikkelijk. Er is een ongekende vernietiging gaande. Dit onderwerp vereist gigantisch veel meer aandacht dan het nu krijgt. We moeten onmiddellijk drastische actie ondernemen. De productie van CO2 moet snel richting nul, wereldwijd, anders is het te laat. Dat is hoe ik het zie. En ik denk dat de bewijzen overweldigend zijn."
Er is nog een spreker in de zaal die dag. Daniel Gschwind vertegenwoordigt de toeristenindustrie van Queensland, de provincie die aan het koraalrif grenst. Vijftigduizend mensen verdienen direct of indirect hun brood aan het koraalrif, vertelt hij. Zij worden zich nu bewust van de bedreiging die CO2 voor hen is en nemen schoorvoetend maatregelen om hun eigen uitstoot te beperken. Over het feit dat het merendeel van hun klanten per vliegtuig arriveert, heeft hij het niet.
Elmar Veerman
J.E.N. Veron: 'A Reef in Time: the Great Barrier Reef from Beginning to End' (boek), verschijnt juni 2007
http://noorderlicht.vpro.nl/artikelen/34343487/
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten