Dit wordt een post over religie/atheïsme/Westerse & Midden-Oosten arrogantie.
Ik geloof niet in God. Dat wil zeggen dat ik niet in de god van het Midden-Oosten geloof, of die nou Islamitisch, Christelijk of Joods van kleur is.
Maar waarom? Ik las de bijbel, de torah en de koran (die laatste niet helemaal) en godsdienst was een van mijn lievelingsvakken op de middelbare school.
Inmiddels denk ik dat het twee redenen heeft.
De eerste is dat ik de leer van deze drie godsdiensten niet geloof. Ik geloof niet de Jezus de zoon van God is en tegerlijkertijd god zelf. Ik geloof niet dat Mohammed de laatste profeet was en ik geloof niet dat god juist de Joden als eerste heeft uitgezocht om zijn geliefde volk te zijn. Bovendien geloof ik niet in een hemel, in een hel, in een rechtlijnige geschiedenis van schepping tot einde.
De tweede reden is echter iets waar ik pas de laatste jaren achter ben. Die heeft niets met de godsdiensten an sich te maken maar met de cultuur die die godsdiensten gevormd heeft. De cultuur die ergens in het Midden-Oosten begon en zich vervolgens vooral met behulp van de Romeinen (Christendom) en de Arabieren (Islam) verspreidde over Europa, noord Afrika en gebieden verder in het oosten zoals Iran en Kazachstan.
De Romeinen en de Arabieren namelijk waren ronduit imperialistisch maar imperialistisch op een manier die niet of nauwelijks te zien was bij bijvoorbeeld de Chinezen, de Inka's of de Indiërs. Het is absoluut waar dat deze drie volkeren imperialistisch waren en dat hun godsdiensten met dit imperialisme een grotere verspreiding kregen. Dat is bijvoorbeeld goed te zien bij Korea en Vietnam die lang door Chinezen bezet waren. Het is te zien in Indonesië dat nota bene de grootste Boeddhistische stoepa kent ter wereld door de invloed vanuit India. Het is te zien in Ecuador dat veroverd werd door de Inca's.
Wat er echter gebeurde in Europa en Noord-Afrika (voor het gemak neem ik enkel deze twee regio's) was dat godsdienst een argument werd voor de veroveringen. Er waren heidenen op de wereld en daarom moesten ze veroverd en/of bekeerd worden. De Chinezen veroverden omdat ze ook vonden dat Vietnamezen en Koreanen minder waren dan zij, maar het ging daarbij niet om godsdienst als wel om cultuur (de chinese cultuur werd superieur geacht aan die van de Koreanen en Vietnamezen, áls die al een cultuur hadden). De Romeinen in hun pre-Christelijke fase deden hetzelfde als de Chinezen. De Germanen en Kelten waren barbaren omdat ze geen cultuur hadden. De Germaanse en Keltische goden echter waren haast gelijk aan de Romeinse en versmolten daarom ook vaak. Vanaf het moment dat het Christendom kwam veranderde dat. Het Christendom lifte mee met Rome (en Constantinopel) en bond de strijd aan met niet enkel de Germaanse en Keltische maar ook de Romeinse goden. In no-time bestond het Romeinse rijk niet meer politiek maar was bijna geheel Europa in naam Christelijk. De macht van Rome en Constantinopel groeide in feite meer dan ooit met de kruistochten tegen de meest noordelijke Germanen en tegen de Slaven in het oosten. We spreken dan van de periode (ongeveer) van 300 tot 1100 na Christus. De oorspronkelijke bewoners van Noord-Afrika (Egyptenaren en Berbers) waren voor de komst van de Islam al deels Christelijk (ex-Romeinse rijk), vooral Egypte (Kopten). De Arabische verovering geschiedde in de 7de eeuw na Christus maar pas in de 12de eeuw werd het pas de dominante religie bij de Berbers die voor een groot deel ook hun eigen godsdienst hadden.
Het Christendom en de Islam werden dus met geweld opgelegd aan de oorspronkelijke bevolking van Europa en Noord-Afrika en het duurde lang voordat men de situatie in 'eigen gebied' volledig onder controle had en men verder kon kijken naar andere gebieden (richting Amerika en zuidelijk Afrika). Zo werd Litouwen als laatste Europese land pas officieel in 1386 Christelijk met de bekering van de Groothertog.
Want men bleef imperialistisch... Tot op de dag van vandaag. De opdracht van Columbus was tweeledig: goud vinden en het Christendom brengen (zodat men zich zou onderwerpen aan de Spaanse Kroon en de Roomse Kerk). Zodoende zijn er tegenwoordig ruim 1 miljard christenen & ruim 1 miljard moslims. En juist dat imperialistische trekje (bekeringsijver goed of kwaadschiks) staat me tegen. Misschien nog wel meer dan de inhoud van het geloof zelf. Want goed beschouwd is het de cultuur en zijn het de mensen die willen bekeren en staat de godsdienst daar op zichzelf buiten (als men enkel kijkt naar de overtuiging dat er een god is).
En dát is nou het mooie van veel andere godsdiensten zoals het Hindoeïsme, Boeddhisme in Azië of de vele inheemse godsdiensten in Afrika of Amerika (polytheïstisch, monotheïstisch of geen van beide). Het is waar dat het Boeddhisme (wel degelijk een godsdienst omdat zelfs Boeddha het bestaan van de Hindoeïstische goden niet ontkende) vanuit noord-India (nu Nepal) een grote verspreiding heeft, vergelijkbaar met de Islam en het Christendom. Uit Japan komt een mooie geschiedenis waarin allerlei wijze mannen zich (rond 500 na Christus) buigen over de vraag of deze 'god uit het westen' ook in Japan vereerd moet gaan worden of juist niet. Maar feit is dat het Sjintoïsme (de inheemse Japanse godsdienst) nog bestaat naast het Boeddhisme. Ook de inheemse godsdienst van Korea, het Muïsme (lokaal gebruikte naam), bestaat nog steeds evenals de Tibetaanse Bön-religie. Dat komt omdat het Boeddhisme nooit actief andere godsdiensten vervolgd heeft, geprobeerd heeft uit te roeien. Net als bij het Hindoeïsme werden veel lokale tradities, goden en overtuigingen juist opgenomen, iets dat ook gebeurde in het Christendom (bijvoorbeeld veel katholieke heiligen) en de Islam. Bij deze twee grote monotheïstische godsdiensten uit het Midden-Oosten echter betekende dit dat men ook voorgoed diende te breken met de oudere godsdiensten die al snel bestempeld werden als heidendom of hekserij.
Ik heb an sich dus niets tegen Islam of Christendom (of Jodendom). Ik geloof niet in de boodschap maar dat anderen dat wel doen kan ik goed begrijpen. Ik kan echter ook begrijpen dat anderen Boeddhistisch zijn, Hindoeïstisch of aanhangers van de Bön. Net zoals ik kan begrijpen dat mensen zichzelf atheïstisch noemen en niet in god/goden (of iets anders 'bovennatuurlijks'*) geloven. Waar ik slecht tegen kan is het egocentrisme waarmee Christendom, Islam en Jodendom zich bekleden. In het geval van Islam en Christendom gaat de ingebakken minachting voor andere godsdiensten zelfs zó ver dat men het tot een van de belangrijkste taken heeft gemaakt om die andere godsdiensten weg te vagen. Dat dit niet aan de godsdienst zélf ligt maar aan de vroegste culturele elementen waarmee deze godsdiensten gepaard gingen (imperialistische Arabieren/Romeinen) blijkt wel uit het feit dat de Islam tegenwoordig in veel West-Afrikaanse landen prima samengaat met de inheemse godsdiensten en dat Mayapriesters in Mexico zowel priester zijn voor de katholieke kerk als voor de eigen godsdienst.
Goed. Ik ben dus noch Christen, noch Joods, noch Moslim en ik heb meer met bijna alle andere godsdiensten vanwege het bijna altijd afwezig zijn van de zendingsdrang. Er is echter nog een optie. De atheïsme optie. En ja, ik ben atheïst in de zin dat ik niet in god/goden geloof. Maar het is ingewikkelder.
Ik geloof welliswaar niet in god/goden maar ik geloof wel dat andere mensen geloven, zeker weten dat die god/goden er wel is/zijn. Ik ga zelfs zo ver hierin dat ik zeg dat god/goden dus ook bestaat/bestaan. Welliswaar niet voor mij, maar dat doet er niet toe. God/Goden bestaan voor heel veel mensen. Waarom zou hij/zij (ev + mv!) dan niet bestaan? Hetzelfde met wonderen. Ik geloof niet in wonderen als een wonder iets 'bovennatuurlijks' is. Wat ik bijvoorbeeld wel een wonder vind is dat iets levends kan ontstaan uit dode materie (mensen, planten, dieren, etc... die uit een veronderstelde 'dode' oerknal en 'dode' cellen ontstaan). Dat is heel erg natuurlijk maar ik snap er geen moer van. Een groot wonder. Net zoals ik de biologische verscheidenheid op aarde een wonder vind, of, om het klein te houden, La Peine een prachtig wonder vind). Ik geloof b.v. niet in de wonderen die Jezus vericht zou hebben of de wonderen van Boeddha. Maar... Er zijn heel veel mensen die wel aan die wonderen geloven en dús bestaan ze.
Niet een erg atheïstische opvatting misschien... Maar het gaat nog verder. Er is namelijk een religie waar ik twee jaar geleden voor het eerst serieus mee kennis maakte en die verdraaid veel leek op waar ik zelf ook stond/sta. Dat is het Taoïsme. Uit China.
Toen ik terugkwam uit Ecuador in maart 2005 had ik niets anders te doen dan aan mn scriptie schrijven. Daarom besloot ik maar eens m'n wereldbeeld voor de zoveelste keer te verruimen en colleges in Leiden te gaan volgen over China en over Afrika. Daar leerde ik dat er niet alleen duizend en één mythes over indianen bestaan maar ook over China, het 'oude China'. Dat die mythes over Afrika bestaan wist ik al langer maar over China waren er ook genoeg om zelfs mij te beschamen... De mooiste mythe was wel dat China altijd een zeer op zichzelf gericht land is geweest, bestuurd door egocentrische bureaucraten en een zelfingenomen keizer die het gewone volk onderdrukte via de leer van Confucius. Zo zou er een fobie hebben bestaan voor buitenlanders en bovendien een weerzin tegen het maken van verre reizen.
Kul.
En nu ga ik slapen!
L.
dinsdag 27 maart 2007
maandag 26 maart 2007
De mythes en de waarheden... De antwoorden
In februari van dit jaar gaf ik 12 mythes en of waarheden over indianen. Zes over de periode voor Columbus (1492) en zes van de periode daarna. In een fotoreportage gaf ik vervolgens antwoord op de stellingen over vóór 1492. Dat waren:
1. De indianen kenden het wiel niet.
2. De indianen kenden geen schrift.
3. De indianen kenden geen ijzer (of andere metalen).
4. De indianen hadden geen schepen.
5. De indianen leefden in meerderheid als nomadische jagers en verzamelaars.
6. De indianen hadden geen gedomesticeerde dieren.
Zoals jullie hebben kunnen zien zijn het allemaal mythes en geen waarheden. Daarbij moet worden opgemerkt dat 'de indianen' een bijzonder vage term is om de meer dan 2000 verschillende Amerikaanse volkeren van voor 1492 te beschrijven. Het is waar dat sommige indianen het wiel niet kenden, sommigen kenden geen schrift of ijzer (metaal), schepen, gedomesticeerde dieren. Een aantal volkeren leefde inderdaad als nomadische jager-verzamelaars. Punt is alleen dat die óók het geval was in Eurazië, Afrika en Australië-Oceanië.
De meeste mensen in 1492 echter (op de hele wereld en óók in Amerika) hadden deze dingen echter wel, hoewel in vele verschillende vormen (die niet altijd (h)erkend worden als dusdanig, zoals het gebuik van schrift).
Iedereen die mij kent zal over de mythes (want ook dat zijn idd mythes) van ná 1492 denken dat ze overbodig zijn. Iedreen weet toch wel dat er nog indianen in Noord-Amerika leven???
Dát valt ehter vies tegen, vooral, gek genoeg, op het Amerikaanse continent zelf. Veel niet-indiaanse Amerikanen, Canadezen, Mexicanen (ja! zelfs zij!), Colombianen en Argentijnen leven met een van de volgende mythes:
7. In Noord-Amerika leven geen indianen meer.
8. Indianen hebben geen eigen taal (meer). In Latijns-Amerika spreken ze Spaanse dialecten.
9. Indianen in Latijns-Amerika zijn eigenlijk geen indianen maar boeren (campesinos).
10. Er is geen relatie tussen indianen van nu en de tempels van de Maya's en de Inca's.
11. Indianen van nu zijn arm (en in Noord-Amerika allemaal aan de drank).
12. Indianen spelen in de moderne wereld geen rol van betekenis.
Ik zal 5 foto's (en 1 filmpje) geven om deze mythes te ontkrachten:
7.
Blackfire, een Diné (navajo) rockband bestaande uit twee broers en hun zus. Ik ken ze persoonlijk.
8.
Microsoft & windows in het Quechua, zojuist gelanceerd voor de bijna 10 miljoen sprekers van het Runasimi (= Quechua)
9.
Moi :) De leukste (en beroemdste! zie boek van Joe Kane: Kannibalen) Huaorani indiaan die er is. Met mobiel protesteren in Quito tegen de oliemaatschappijen en de staat die zijn/hun land vernietigen.
10.
11. & 12.
Ook dít kwam in de Nederlandse krant... De Seminole uit Florida zijn nu ook officieel eigenaar van de vestiging op het Max Euweplein hier in Amsterdam... Hoezo arme indianen?? ;)
12. & 10.
Viva Evo! De eerste indiaanse president op het Amerikaanse continent. Uiteraard gingen alle Westerse gasmaatschappijen het in hun broek doen... Evenals de rijke blanke toplaag in het land... Komt er ooit een hereniging met Peru en Ecuador?
maandag 12 maart 2007
Volgens velen een van de mooiste talen ter wereld... Eerste les Nahuatl, de taal 'der' Azteken...
Nahuatl 1
Nahuatl-Nederlands
Ni-cuiica = Ik zing
Miqui-h = Zij sterven
Ti-tzahtzi-h = Wij schreeuwen
Chooca in poochteecatl = De handelaar huilt
Cochi in Petolo = Pedro slaapt
Miqui-h in otomi-h = De Otomi's sterven
Ti-meexihca-h = Wij zijn Mexicanen
Ni-tlaacatl = Ik ben een man
Cochi-h in piipil-tin = De kinderen slapen
Cuiica in cihuaatl = De vrouw zingt
Nederlands-Nahuatl
Zij sterven = Miqui-h
Wij leven = Ti-yooli-h
Jij zingt = Ti-cuiica
Wij zingen = Ti-cuiica-h
Jullie schreeuwen = An-tzahtzi-h
De Mexicanen staan op om te vertrekken = Eehua-h in Mexihca-h
De vrouwen huilen = Chooca-h in cihua-h
De heren slapen = Cochi-h in teeteeuc-tin
Jij bent een vrouw = Ti-cihuaatl
Jullie zijn Otomi's = Am-otomi-h
Enkelvoud-Meervoud
Caxtilteecatl - Caxtilteecah = Spanjaard - Spanjaarden
cihuaatl - cihuah = vrouw - vrouwen
coohuaatl - coocoohuah = slang - slangen
itzcuintli - itzcuintin = hond - honden
michin - michmeh = vis - vissen
oquichtli - oquichtin = man - mannen
Otomitl - Otomih = Otomi - Otomi's
pilli - piipiltin = kind - kinderen
poochteecatl - poochteecah = handelaar - handelaren
tepeetl - teetepeh = berg - bergen
ciitlalin - ciiciitlaltin = ster - sterren
coyootl - coocoyoh = coyote - coyotes
Meexihcatl - Meexihcah = Mexicaan - Mexicanen (= Azteken)
teootl - teeteoh = god - goden
teeuctli - teeteeuctin = heer - heren
toochtli - tootoochtin = konijn - konijnen
werkwoorden
cuiica = zingen (spreek uit als: kwie:ká)
muiqui = sterven (spreek uit als: miekie)
tzahtzi = schreeuwen (spreek uit als: tsá-tsie)
chooca = huilen (tsjooká)
cochi = slapen (kótsjie)
yooli = leven (joolie)
eehua = opstaan om te vertrekken (eewá) (Engelse w... Ned. spelling zou geven: eeoea)
zelfstandige naamwoorden
poochteecatl = handelaar (spreek uit als: pootsjteekátl)
tlaacatl = man (tlaakátl)
cihuaatl = vrouw (siewátl)
pilli = kind/edelman (pielie)
Meexihcatl = Mexicaan/Azteek (Meesjie-kátl)
Caxtilteecatl = Spanjaard (Kásjtielteekátl)
coohuaatl = slang (koowaatl)
itzcuintli = hond (ietskwientlie)
michin = vis (mietsjien)
oquichtli = man (okietsjtlie)
Otomitl = Otomi (ótómietl) (Otomi = indiaans volk in Mexico, buren van Azteken)
tepeetl = berg (tépeetl)
ciitlalin = ster (sietlálien)
coyootl = coyote (kójootl) (een van de vele Azteekse woorden in het Nederlands!)
teootl = god (téootl)
teeuctli = heer (teeoektlie)
toochtli = konijn (tootsjtlie)
Persoonlijke voornaamwoorden
Pvnw. worden als prefix (voorvoegsel) aan het werkwoord én (in het meervoud) als suffix (achtervoegsel) aan werkwoorden en zelfstandige naamwoorden toegevoegd. Deze criptische zin laat zich het best uitleggen door het geven van voorbeelden:
ni-cuiica = ik-zing (prefix voor 'ik' bij ww. is 'ni-')
ni-tlaacatl = ik-man (prefix voor 'ik' bij znw is óók 'ni-'. De 'zin' betekent: ik ben een man)
ti-cuiica = jij zingt (prefix voor 'jij' = ti-)
ti-cihuaatl = jij-vrouw (weer het prefix 'ti-'. De zin betekent: jij bent een vrouw)
cuiica in cihuaatl = zingen/zingt de vrouw (voor de derde persoon 'hij/zij' is er géén prefix. Het woord 'cuiica' kan dus zowel betekenen: 'zingen', 'hij zingt', als 'zij zingt'... Er is geen onderscheid voor geslacht)
cihuaatl = vrouw/zij is een vrouw (het logische gevolg van het ontbreken van een prefix voor de derde persoon enkelvoud)
ti-tzahtzi-h = wij schreeuwen (prefix voor 'wij' = ti-. Enige verschil met 'jij' is dat hier ook een suffix '-h' komt. Het verschil is echter nauwelijks te horen!)
ti-meexihca-h = wij zijn Mexicanen (idem, prefix 'ti-' en suffix '-h')
an-tzahtzi-h = jullie schreeuwen (prefix 'an-', suffix '-h')
am-otomi-h = jullie zijn Otomi's (prefix 'am-', suffix 'h'. 'Am-' met een m is de 'normale' schrijfwijze/uitspraak. Dit is echter alleen zo bij woorden die beginnen met een klinker of een p of een m. Bij alle overige medeklinkers veranderd de m in een n. Het is dus am-otomi-h & am-meexihca-h maar an-tzahtzi-h & an-caxtilteeca-h)
miqui-h = zij sterven (Net als bij de derde persoon enkelvoud geen prefix bij de derde persoon meervoud. Wél echter het meervoudssuffix '-h')
Caxtilteeca-h = Spanjaarden/zij zijn Spanjaarden (zelfde logica als bij 3de persoon enkelvoud)
NOOT: Bij alle woorden die met een klinker beginnen, valt de i van ni- (ik), ti- (jij/wij) weg. Het werkwoord eehua (opstaan om te vertrekken) wordt dus als volgt vervoegd in de tegenwoordige tijd:
n-eehua = ik sta op om te vertrekken
t-eehua = jij staat op om te vertrekken
eehua = hij/zij staat op om te vertrekken
t-eehua-h = wij staan op om te vertrekken
am-eehua-h = jullie staan op om te vertrekken
eehua-h = zij staan op om te vertrekken
Het werkwoord chooca (huilen) gaat als volgt:
ni-chooca = ik huil
ti-chooca = jij huilt
chooca = hij/zij huilt
ti-chooca-h = wij huilen
an-chooca-h = jullie huilen (met een n!)
chooca-h = zij huilen
meervoud
Er is geen standaard uitgang om het meervoud van zelfstandige naamwoorden te vormen zoals in het Nederlands (-en, -s). Bij elk woord moet je dus het meervoud leren. Wel zijn er een aantal handvatten...
90% van alle znw. eindigen op een zeer herkenbaar suffix. Dit suffix heeft de vorm -tl als het woord eindigd op een klinker (cihuaa-tl = vrouw). De vorm -tli als het woord eindigd op een medeklinker anders dan l (oquich-tli = man). De vorm -li als het eindigd op een l (cal-li = huis).
Ongeveer 5% van alle znw. hebben een suffix -in. Meestal zijn dit dieren of planten (mich-in = vis). De meeste dieren en planten vallen echter onder de eerste groep van 90%.
Sommige woorden hebben helemaal geen suffix. Vaak zijn dit Spaanse leenwoorden of namen. (xinoola = Spaanse vrouw = señora. Petolo = Pedro)
De 5 handvatten nu voor het vormen van het meervoud zijn:
1) Veel woorden op een suffix (-tl, -tli, -li, -in) krijgen in plaats van dit sufix een -h op dezelfde plek. Als het hoofdwoord eindigd op een lange klinker dan wordt die klinker kort in het meervoud. (cihuaa-tl --> cihua-h = vrouw, vrouwen. Meexihca-tl --> meexihca-h = Mexicaan, Mexicanen)
2) Van sommige woorden moet de eerste lettergreep herhaald worden en de klinker van die nieuwe lettergreep verlengd. Verwijder vervolgens het suffix en vervang dat door de -h (ook hier weer: op een lange klinker? Kort in meervoud!)
(teoo-tl --> tee-teo-h = god, goden. coohuaa-tl --> coo-coohua-h = slang, slangen)
3) Verwijder het suffix en vervang dit voor het nieuwe suffix -tin (oquichtli --> oquich-tin = man, mannen). Meestal gebeurd dit als het orginele suffix -tli is
4) Verwijder het suffix, verdubbel de eerste lettergreep (en verleng klinker van nieuwe lettergreep) en plaats het nieuwe suffix -tin. (pil-li --> pii-pil-tin = kind, kinderen. Tooch-tli --> too-tooch-tin = konijn, konijnen)
5) Vervang het suffix door -meh. Meestal gebeurd dit bij woorden uit groep 3 die geen suffix hebben. (huacax --> huacax-meh = koe, koeien. Mich-in --> mich-meh = vis, vissen)
NOOT: sommige woorden hebben helemaal geen meervoud zoals calli (huis, huizen) en aatl (water). Over het algemeen kan gesteld worden dat alleen levende dingen (dieren, planten, mensen) een meervoud hebben. Dat geeft meteen aan dat twee voor ons 'dode' dingen voor de Azteken (en hun nakomelingen vandaag de dag) 'levend' zijn, te weten:
tepee-tl (berg) --> tee-tepe-h (bergen)
citlaal-in (ster) --> cii-citlaal-tin (sterren)
Nahuatl-Nederlands
Ni-cuiica = Ik zing
Miqui-h = Zij sterven
Ti-tzahtzi-h = Wij schreeuwen
Chooca in poochteecatl = De handelaar huilt
Cochi in Petolo = Pedro slaapt
Miqui-h in otomi-h = De Otomi's sterven
Ti-meexihca-h = Wij zijn Mexicanen
Ni-tlaacatl = Ik ben een man
Cochi-h in piipil-tin = De kinderen slapen
Cuiica in cihuaatl = De vrouw zingt
Nederlands-Nahuatl
Zij sterven = Miqui-h
Wij leven = Ti-yooli-h
Jij zingt = Ti-cuiica
Wij zingen = Ti-cuiica-h
Jullie schreeuwen = An-tzahtzi-h
De Mexicanen staan op om te vertrekken = Eehua-h in Mexihca-h
De vrouwen huilen = Chooca-h in cihua-h
De heren slapen = Cochi-h in teeteeuc-tin
Jij bent een vrouw = Ti-cihuaatl
Jullie zijn Otomi's = Am-otomi-h
Enkelvoud-Meervoud
Caxtilteecatl - Caxtilteecah = Spanjaard - Spanjaarden
cihuaatl - cihuah = vrouw - vrouwen
coohuaatl - coocoohuah = slang - slangen
itzcuintli - itzcuintin = hond - honden
michin - michmeh = vis - vissen
oquichtli - oquichtin = man - mannen
Otomitl - Otomih = Otomi - Otomi's
pilli - piipiltin = kind - kinderen
poochteecatl - poochteecah = handelaar - handelaren
tepeetl - teetepeh = berg - bergen
ciitlalin - ciiciitlaltin = ster - sterren
coyootl - coocoyoh = coyote - coyotes
Meexihcatl - Meexihcah = Mexicaan - Mexicanen (= Azteken)
teootl - teeteoh = god - goden
teeuctli - teeteeuctin = heer - heren
toochtli - tootoochtin = konijn - konijnen
werkwoorden
cuiica = zingen (spreek uit als: kwie:ká)
muiqui = sterven (spreek uit als: miekie)
tzahtzi = schreeuwen (spreek uit als: tsá-tsie)
chooca = huilen (tsjooká)
cochi = slapen (kótsjie)
yooli = leven (joolie)
eehua = opstaan om te vertrekken (eewá) (Engelse w... Ned. spelling zou geven: eeoea)
zelfstandige naamwoorden
poochteecatl = handelaar (spreek uit als: pootsjteekátl)
tlaacatl = man (tlaakátl)
cihuaatl = vrouw (siewátl)
pilli = kind/edelman (pielie)
Meexihcatl = Mexicaan/Azteek (Meesjie-kátl)
Caxtilteecatl = Spanjaard (Kásjtielteekátl)
coohuaatl = slang (koowaatl)
itzcuintli = hond (ietskwientlie)
michin = vis (mietsjien)
oquichtli = man (okietsjtlie)
Otomitl = Otomi (ótómietl) (Otomi = indiaans volk in Mexico, buren van Azteken)
tepeetl = berg (tépeetl)
ciitlalin = ster (sietlálien)
coyootl = coyote (kójootl) (een van de vele Azteekse woorden in het Nederlands!)
teootl = god (téootl)
teeuctli = heer (teeoektlie)
toochtli = konijn (tootsjtlie)
Persoonlijke voornaamwoorden
Pvnw. worden als prefix (voorvoegsel) aan het werkwoord én (in het meervoud) als suffix (achtervoegsel) aan werkwoorden en zelfstandige naamwoorden toegevoegd. Deze criptische zin laat zich het best uitleggen door het geven van voorbeelden:
ni-cuiica = ik-zing (prefix voor 'ik' bij ww. is 'ni-')
ni-tlaacatl = ik-man (prefix voor 'ik' bij znw is óók 'ni-'. De 'zin' betekent: ik ben een man)
ti-cuiica = jij zingt (prefix voor 'jij' = ti-)
ti-cihuaatl = jij-vrouw (weer het prefix 'ti-'. De zin betekent: jij bent een vrouw)
cuiica in cihuaatl = zingen/zingt de vrouw (voor de derde persoon 'hij/zij' is er géén prefix. Het woord 'cuiica' kan dus zowel betekenen: 'zingen', 'hij zingt', als 'zij zingt'... Er is geen onderscheid voor geslacht)
cihuaatl = vrouw/zij is een vrouw (het logische gevolg van het ontbreken van een prefix voor de derde persoon enkelvoud)
ti-tzahtzi-h = wij schreeuwen (prefix voor 'wij' = ti-. Enige verschil met 'jij' is dat hier ook een suffix '-h' komt. Het verschil is echter nauwelijks te horen!)
ti-meexihca-h = wij zijn Mexicanen (idem, prefix 'ti-' en suffix '-h')
an-tzahtzi-h = jullie schreeuwen (prefix 'an-', suffix '-h')
am-otomi-h = jullie zijn Otomi's (prefix 'am-', suffix 'h'. 'Am-' met een m is de 'normale' schrijfwijze/uitspraak. Dit is echter alleen zo bij woorden die beginnen met een klinker of een p of een m. Bij alle overige medeklinkers veranderd de m in een n. Het is dus am-otomi-h & am-meexihca-h maar an-tzahtzi-h & an-caxtilteeca-h)
miqui-h = zij sterven (Net als bij de derde persoon enkelvoud geen prefix bij de derde persoon meervoud. Wél echter het meervoudssuffix '-h')
Caxtilteeca-h = Spanjaarden/zij zijn Spanjaarden (zelfde logica als bij 3de persoon enkelvoud)
NOOT: Bij alle woorden die met een klinker beginnen, valt de i van ni- (ik), ti- (jij/wij) weg. Het werkwoord eehua (opstaan om te vertrekken) wordt dus als volgt vervoegd in de tegenwoordige tijd:
n-eehua = ik sta op om te vertrekken
t-eehua = jij staat op om te vertrekken
eehua = hij/zij staat op om te vertrekken
t-eehua-h = wij staan op om te vertrekken
am-eehua-h = jullie staan op om te vertrekken
eehua-h = zij staan op om te vertrekken
Het werkwoord chooca (huilen) gaat als volgt:
ni-chooca = ik huil
ti-chooca = jij huilt
chooca = hij/zij huilt
ti-chooca-h = wij huilen
an-chooca-h = jullie huilen (met een n!)
chooca-h = zij huilen
meervoud
Er is geen standaard uitgang om het meervoud van zelfstandige naamwoorden te vormen zoals in het Nederlands (-en, -s). Bij elk woord moet je dus het meervoud leren. Wel zijn er een aantal handvatten...
90% van alle znw. eindigen op een zeer herkenbaar suffix. Dit suffix heeft de vorm -tl als het woord eindigd op een klinker (cihuaa-tl = vrouw). De vorm -tli als het woord eindigd op een medeklinker anders dan l (oquich-tli = man). De vorm -li als het eindigd op een l (cal-li = huis).
Ongeveer 5% van alle znw. hebben een suffix -in. Meestal zijn dit dieren of planten (mich-in = vis). De meeste dieren en planten vallen echter onder de eerste groep van 90%.
Sommige woorden hebben helemaal geen suffix. Vaak zijn dit Spaanse leenwoorden of namen. (xinoola = Spaanse vrouw = señora. Petolo = Pedro)
De 5 handvatten nu voor het vormen van het meervoud zijn:
1) Veel woorden op een suffix (-tl, -tli, -li, -in) krijgen in plaats van dit sufix een -h op dezelfde plek. Als het hoofdwoord eindigd op een lange klinker dan wordt die klinker kort in het meervoud. (cihuaa-tl --> cihua-h = vrouw, vrouwen. Meexihca-tl --> meexihca-h = Mexicaan, Mexicanen)
2) Van sommige woorden moet de eerste lettergreep herhaald worden en de klinker van die nieuwe lettergreep verlengd. Verwijder vervolgens het suffix en vervang dat door de -h (ook hier weer: op een lange klinker? Kort in meervoud!)
(teoo-tl --> tee-teo-h = god, goden. coohuaa-tl --> coo-coohua-h = slang, slangen)
3) Verwijder het suffix en vervang dit voor het nieuwe suffix -tin (oquichtli --> oquich-tin = man, mannen). Meestal gebeurd dit als het orginele suffix -tli is
4) Verwijder het suffix, verdubbel de eerste lettergreep (en verleng klinker van nieuwe lettergreep) en plaats het nieuwe suffix -tin. (pil-li --> pii-pil-tin = kind, kinderen. Tooch-tli --> too-tooch-tin = konijn, konijnen)
5) Vervang het suffix door -meh. Meestal gebeurd dit bij woorden uit groep 3 die geen suffix hebben. (huacax --> huacax-meh = koe, koeien. Mich-in --> mich-meh = vis, vissen)
NOOT: sommige woorden hebben helemaal geen meervoud zoals calli (huis, huizen) en aatl (water). Over het algemeen kan gesteld worden dat alleen levende dingen (dieren, planten, mensen) een meervoud hebben. Dat geeft meteen aan dat twee voor ons 'dode' dingen voor de Azteken (en hun nakomelingen vandaag de dag) 'levend' zijn, te weten:
tepee-tl (berg) --> tee-tepe-h (bergen)
citlaal-in (ster) --> cii-citlaal-tin (sterren)
zondag 11 maart 2007
Afrikaanse grenzen, handel op de Indische Oceaan & de eerste grote zeereizen
Op deze (zeer onvolledige) kaarten is te zien:
.
1) Dat er inderdaad Afrikaanse staten waren voor dat de Europeanen zich er mee gingen bemoeien. NOOT: niet alle staten op deze kaart bestonden in dezelfde periode & er bestonden veel meer staten dan hier aangegeven.
2) Dat deze staten gesticht zijn door veel verschillende Afrikaanse volkeren, met verschillende talen.
3) Dat een groot deel van de Afrikanen al ver voor de komst van de Europeanen moslim was (het paarse gedeelte).
4) Dat ver voor de komst van de Europeanen de Indische Oceaan het belangrijkste handelscentrum was ter wereld, dat Europa in feite een verweg liggend achtergesteld gebied was.
5) Dat de Chinezen al in 1389 ongeveer wisten hoe Afrika eruit zag.
6) Dat zelfs nog vóór de grote overzeese reizen van Aziaten en Afrikanen, de voorouders van de Micro- Mela- en Polynesiërs de Oceaan op voeren (vanaf 4000 voor Christus).
.
Als er zulke (redelijk goede) kaarten van Amerika online aanwezig waren dan had ik ze er natuurlijk ook op gezet... Probleem is dat die er niet zijn en dat ik ze dus zelf moet maken. Maar dát komt heus nog wel een keer!
zaterdag 10 maart 2007
Als het Westen rijk werd door Amerika, dan zijn Afrika en Azië niet arm
In 1492 had Europa geen voorsprong op de rest van de wereld. Als er een continent met een voorsprong was dan was dat Azië. Wat is een voorsprong? In ieder geval niet een erg wetenschappelijke term. Alle continenten (6 + 1 = Amerika Noord, Amerika Zuid, Europa, Afrika, Azië, Australië + Pacific) op één na (Australië) kende landbouw. Alle continenten op 2 na (Australië & Oceanië) kende steden. Het aantal inwoners per continent is moeilijk te schatten maar zoals ik in eerdere posts aangaf wordt er gedacht dat er ongeveer een half miljoen (0,5) waren in die tijd. De Amerika's zouden samen 100 miljoen mensen geteld hebben, Europa en Afrika rond de 150 en Azië rond de 250. Australië, dat een geheel eigen ontwikkeling heeft doorgemaakt, had mogelijk 1 miljoen inwoners en Oceanië een paar miljoen.
Zoals eerder betoogd was de 'ontdekking' van Amerika door Columbs helemaal geen ontdekking en was Columbus dus ook geen 'groot ontdekkingsreiziger'. Als je dat de man verteld zou hebben dan zou hij het zelf glashard ontkent hebben en als je het vervolgens kon bewijzen, zou hij wellicht in tranen zijn uitgebarsten... Azië was NIET bereikt!
Grote delen van Amerika waren veel rijker en dichter bevolkt dan geheel Europa en door deze rijkdommen (o.a. edelmetaal, menselijke arbeid, grond, landbouwproducten, wetenschap) en het feit dat de Amerikanen geen weerstand hadden tegen vreemde ziektes waardoor in 150 jaar 90% van de bevolking stierf, kon Europa een economische voorsprong op Afrika en Azië gaan opbouwen. Behalve landbouwproducten, edelmetaal en grond, verkreeg Europa ook een gigantische afzetmarkt die in de geschiedenisboekjes bekend staat als de 'triangel' tussen Europa, Afrika en Amerika. Europeanen haalden slaven uit Afrika, brachten die naar Amerika om te werken op de plantages aldaar en brachten het eindproduct (suiker, tabak, katoen, etc...) terug naar Europa (en Afrika & Azië). Dit proces bracht de commerciële revolutie tot stand en uiteindelijk (o.a. door de katoen) het begin van de industriële revolutie. Door deze nieuwe rijkdommen en door de beide revoluties konden de Europeanen na ongeveer 400 jaar lang enkel als handelskolonies aanwezig te zijn in Afrika en Azië, nu ook door militair ingrijpen het binnenland van beide continenten veroveren. (NOOT: de oudere handelskolonies aan de kusten waren vaak niet meer dan handelsposten die enkel konden overleven door de bescherming van lokale Afrikaanse en Aziatische machthebbers. Dit was ook helemaal geen nieuw verschijnsel voor veel Afrikanen en Aziaten. Al ver voor de komst van Europese overzeese handelsposten, waren er al 'inheemse' overzeese handelsposten langs de gehele Indische Oceaan. Ook in het Amerika voor de komst van de Europeanen waren handelsposten bekend. De Azteken in Mexico hadden ze b.v. tot ver in Panama).
Wat nieuw was, was de gebeurtenis die tussen 1850 en 1900 plaats had in Afrika en Azië. Europeanen die dusdanige macht hadden verworven dat ze in staat waren om beide continenten militair te veroveren zoals ze dat eerder hadden gedaan met Amerika en Australië (daar eerder door 'hulp' van de ziektes). Ook het Pacifisch-gebied werd in deze korte periode onderworpen (door economische macht én ziektes).
Overigens duurde deze vorm van overheersing niet erg lang (mede door chaos in eigen regio). WOI & WOII (in feite beter te benoemen als EUOI en EUOII omdat het bijna alleen om oorlog tussen Europese grootmachten ging) verzakten de Europese machthebbers zo dat na 1945 de druk van de koloniën te groot werd. De meeste koloniën werden dan ook onafhankelijk (voornamelijk in de jaren 60). Onder andere door de Amerikaanse Marshall-hulp konden de Europese landen zich echter dusdanig herstellen dat men zelf min of meer het afstoten van de koloniën kon leiden. Ook echter kon men hierdoor er voor zorgen dat de voormalige koloniën in een afhankelijke status bleven en tegelijkertijd een bron voor de steeds belangrijker 'nieuwe' grondstoffen zoals olie, gas, etc...
Naast deze blijfende afhankelijke status, waren de voormalig politieke-koloniën ook door de Europeanen zó achter gelaten dat makkelijk met hen te onderhandelen bleef. Hiermee bedoel ik dat deze gebieden zo goed mogelijk waren omgebouwd van inheemse tot Europese staten, kompleet met nieuwe grenzen, Europese regeringen en Europese grondwetten. Aangezien de kerk (in al haar verschillende vormen) al eerder het voorwerk hiervoor geleverd had door 'de vreemden op te voeden' met Westerse Normen, Waarden en een Westers Geloof, was de transformatie naar nieuwe staten naar Westers model niet al te moeilijk meer.
Desalniettemin zou het nergens een succes blijken te zijn...
Over het hoe en waarom, later deel II
L.
Zoals eerder betoogd was de 'ontdekking' van Amerika door Columbs helemaal geen ontdekking en was Columbus dus ook geen 'groot ontdekkingsreiziger'. Als je dat de man verteld zou hebben dan zou hij het zelf glashard ontkent hebben en als je het vervolgens kon bewijzen, zou hij wellicht in tranen zijn uitgebarsten... Azië was NIET bereikt!
Grote delen van Amerika waren veel rijker en dichter bevolkt dan geheel Europa en door deze rijkdommen (o.a. edelmetaal, menselijke arbeid, grond, landbouwproducten, wetenschap) en het feit dat de Amerikanen geen weerstand hadden tegen vreemde ziektes waardoor in 150 jaar 90% van de bevolking stierf, kon Europa een economische voorsprong op Afrika en Azië gaan opbouwen. Behalve landbouwproducten, edelmetaal en grond, verkreeg Europa ook een gigantische afzetmarkt die in de geschiedenisboekjes bekend staat als de 'triangel' tussen Europa, Afrika en Amerika. Europeanen haalden slaven uit Afrika, brachten die naar Amerika om te werken op de plantages aldaar en brachten het eindproduct (suiker, tabak, katoen, etc...) terug naar Europa (en Afrika & Azië). Dit proces bracht de commerciële revolutie tot stand en uiteindelijk (o.a. door de katoen) het begin van de industriële revolutie. Door deze nieuwe rijkdommen en door de beide revoluties konden de Europeanen na ongeveer 400 jaar lang enkel als handelskolonies aanwezig te zijn in Afrika en Azië, nu ook door militair ingrijpen het binnenland van beide continenten veroveren. (NOOT: de oudere handelskolonies aan de kusten waren vaak niet meer dan handelsposten die enkel konden overleven door de bescherming van lokale Afrikaanse en Aziatische machthebbers. Dit was ook helemaal geen nieuw verschijnsel voor veel Afrikanen en Aziaten. Al ver voor de komst van Europese overzeese handelsposten, waren er al 'inheemse' overzeese handelsposten langs de gehele Indische Oceaan. Ook in het Amerika voor de komst van de Europeanen waren handelsposten bekend. De Azteken in Mexico hadden ze b.v. tot ver in Panama).
Wat nieuw was, was de gebeurtenis die tussen 1850 en 1900 plaats had in Afrika en Azië. Europeanen die dusdanige macht hadden verworven dat ze in staat waren om beide continenten militair te veroveren zoals ze dat eerder hadden gedaan met Amerika en Australië (daar eerder door 'hulp' van de ziektes). Ook het Pacifisch-gebied werd in deze korte periode onderworpen (door economische macht én ziektes).
Overigens duurde deze vorm van overheersing niet erg lang (mede door chaos in eigen regio). WOI & WOII (in feite beter te benoemen als EUOI en EUOII omdat het bijna alleen om oorlog tussen Europese grootmachten ging) verzakten de Europese machthebbers zo dat na 1945 de druk van de koloniën te groot werd. De meeste koloniën werden dan ook onafhankelijk (voornamelijk in de jaren 60). Onder andere door de Amerikaanse Marshall-hulp konden de Europese landen zich echter dusdanig herstellen dat men zelf min of meer het afstoten van de koloniën kon leiden. Ook echter kon men hierdoor er voor zorgen dat de voormalige koloniën in een afhankelijke status bleven en tegelijkertijd een bron voor de steeds belangrijker 'nieuwe' grondstoffen zoals olie, gas, etc...
Naast deze blijfende afhankelijke status, waren de voormalig politieke-koloniën ook door de Europeanen zó achter gelaten dat makkelijk met hen te onderhandelen bleef. Hiermee bedoel ik dat deze gebieden zo goed mogelijk waren omgebouwd van inheemse tot Europese staten, kompleet met nieuwe grenzen, Europese regeringen en Europese grondwetten. Aangezien de kerk (in al haar verschillende vormen) al eerder het voorwerk hiervoor geleverd had door 'de vreemden op te voeden' met Westerse Normen, Waarden en een Westers Geloof, was de transformatie naar nieuwe staten naar Westers model niet al te moeilijk meer.
Desalniettemin zou het nergens een succes blijken te zijn...
Over het hoe en waarom, later deel II
L.
woensdag 7 maart 2007
reactie
Beste Lennart,
Dank voor je bericht! Even twee opmerkingen.
Ik begrijp je invalshoek, maar de tekst, en belangrijker nog, het filmpje (http://www.youtube.com/watch?v=SjeX7matVGA), zijn niet meer dan ludieke manier om het milieuprobleem aan te kaarten. De cabareteske inleiding mondt wel uit in een serieuze boodschap. D66 is een groene partij en Boris van der Ham doet niets anders dan werken aan het klimaatprobleem, zie bv: www.eurenew.eu. Ook op dit moment is hij in Brussel om zijn plannen voor grootschalige energie-beleid aanhangig te maken.
Ten tweede vind ik dat je inhoudelijk maar ten dele gelijk hebt: de rechten van inheemse volkeren zijn met www.paaseiland.nu niet met voeten getreden. De negatieve bijklank hoor ik niet. Wat betreft de beschaving kun je zeggen dat deze in zekere zin belangrijker was vóór Job Roggeveen cs. er aanmeerden. Op grond van mijn bescheiden kennis: de bevolking was in een eeuw of wat met 75% geslonken en er had op grote schaal ontbossing en uitputting van land plaatsgehad. Kwalitatief is zo’n beschaving niet minder belangrijk, maar dat is hier ook niet het punt. Dat van 300 paaseilanders er later slechts 100 aan de slavendrijvers wisten te ontkomen, staat hier ook niet ter discussie.
Dank nog voor je verwijzing naar het NRC. Misschien tegen je verwachting, maar deze artikelen lezen we graag op de fractie!
Met vriendelijke groet,
Namens Boris van der Ham,
Paul Teule
Medewerker Boris van der Ham
Dank voor je bericht! Even twee opmerkingen.
Ik begrijp je invalshoek, maar de tekst, en belangrijker nog, het filmpje (http://www.youtube.com/watch?v=SjeX7matVGA), zijn niet meer dan ludieke manier om het milieuprobleem aan te kaarten. De cabareteske inleiding mondt wel uit in een serieuze boodschap. D66 is een groene partij en Boris van der Ham doet niets anders dan werken aan het klimaatprobleem, zie bv: www.eurenew.eu. Ook op dit moment is hij in Brussel om zijn plannen voor grootschalige energie-beleid aanhangig te maken.
Ten tweede vind ik dat je inhoudelijk maar ten dele gelijk hebt: de rechten van inheemse volkeren zijn met www.paaseiland.nu niet met voeten getreden. De negatieve bijklank hoor ik niet. Wat betreft de beschaving kun je zeggen dat deze in zekere zin belangrijker was vóór Job Roggeveen cs. er aanmeerden. Op grond van mijn bescheiden kennis: de bevolking was in een eeuw of wat met 75% geslonken en er had op grote schaal ontbossing en uitputting van land plaatsgehad. Kwalitatief is zo’n beschaving niet minder belangrijk, maar dat is hier ook niet het punt. Dat van 300 paaseilanders er later slechts 100 aan de slavendrijvers wisten te ontkomen, staat hier ook niet ter discussie.
Dank nog voor je verwijzing naar het NRC. Misschien tegen je verwachting, maar deze artikelen lezen we graag op de fractie!
Met vriendelijke groet,
Namens Boris van der Ham,
Paul Teule
Medewerker Boris van der Ham
donderdag 1 maart 2007
I told you so... GB is big friends with 'sze natiefs' :)
National American Indian Heritage Month, 2006
A Proclamation by the President of the United States of America
For Immediate Release
Office of the Press Secretary
October 30, 2006
During National American Indian Heritage Month, we honor the generations of American Indians and Alaska Natives who have added to the character of our Nation. This month is an opportunity to celebrate their many accomplishments and their rich ancestry and traditions.
America is blessed by the character and strength of American Indians and Alaska Natives, and our citizens are grateful for the countless ways Native Americans have enriched our country and lifted the spirit of our Nation. We are especially grateful for the Native Americans who have served and continue to serve in our Nation's military. These brave individuals have risked their lives to protect our citizens, defend our democracy, and spread the blessings of liberty to people around the world.
My Administration is working to ensure that American Indians and Alaska Natives have access to all the opportunities of this great land. My fiscal year 2007 budget proposes more than $12.7 billion for government programs for Native Americans. Education is vital to ensuring all citizens reach their full potential, and my budget includes funding to help Native-American schools succeed and meet the requirements of the No Child Left Behind Act. The Bureau of Indian Affairs is providing education for approximately 46,000 American-Indian and Alaska-Native children. To help keep Native Americans safe, I have also proposed to increase law enforcement personnel and improve law enforcement facilities in American-Indian communities. My Administration will continue to work on a government-to-government basis with tribal governments, honor the principles of tribal sovereignty and the right to self-determination, and help ensure America remains a land of promise for American Indians, Alaska Natives, and all our citizens.
NOW, THEREFORE, I, GEORGE W. BUSH, President of the United States of America, by virtue of the authority vested in me by the Constitution and laws of the United States, do hereby proclaim November 2006 as National American Indian Heritage Month. I call upon all Americans to commemorate this month with appropriate programs and activities.
IN WITNESS WHEREOF, I have hereunto set my hand this thirtieth day of October, in the year of our Lord two thousand six, and of the Independence of the United States of America the two hundred and thirty-first.
GEORGE W. BUSH
bron: http://www.whitehouse.gov/news/releases/2006/10/20061030-16.html
A Proclamation by the President of the United States of America
For Immediate Release
Office of the Press Secretary
October 30, 2006
During National American Indian Heritage Month, we honor the generations of American Indians and Alaska Natives who have added to the character of our Nation. This month is an opportunity to celebrate their many accomplishments and their rich ancestry and traditions.
America is blessed by the character and strength of American Indians and Alaska Natives, and our citizens are grateful for the countless ways Native Americans have enriched our country and lifted the spirit of our Nation. We are especially grateful for the Native Americans who have served and continue to serve in our Nation's military. These brave individuals have risked their lives to protect our citizens, defend our democracy, and spread the blessings of liberty to people around the world.
My Administration is working to ensure that American Indians and Alaska Natives have access to all the opportunities of this great land. My fiscal year 2007 budget proposes more than $12.7 billion for government programs for Native Americans. Education is vital to ensuring all citizens reach their full potential, and my budget includes funding to help Native-American schools succeed and meet the requirements of the No Child Left Behind Act. The Bureau of Indian Affairs is providing education for approximately 46,000 American-Indian and Alaska-Native children. To help keep Native Americans safe, I have also proposed to increase law enforcement personnel and improve law enforcement facilities in American-Indian communities. My Administration will continue to work on a government-to-government basis with tribal governments, honor the principles of tribal sovereignty and the right to self-determination, and help ensure America remains a land of promise for American Indians, Alaska Natives, and all our citizens.
NOW, THEREFORE, I, GEORGE W. BUSH, President of the United States of America, by virtue of the authority vested in me by the Constitution and laws of the United States, do hereby proclaim November 2006 as National American Indian Heritage Month. I call upon all Americans to commemorate this month with appropriate programs and activities.
IN WITNESS WHEREOF, I have hereunto set my hand this thirtieth day of October, in the year of our Lord two thousand six, and of the Independence of the United States of America the two hundred and thirty-first.
GEORGE W. BUSH
bron: http://www.whitehouse.gov/news/releases/2006/10/20061030-16.html
Een president en zijn maatje in Navajo-land: les 1 in Diné Bizaad...
Les 1: dialoog 1
a) Yá'át'ééh! Haash yinílyé? = Hallo! Wat je naam? = Hallo! Hoe heet je?
b) George Bush yinishyé = GB mijn naam = ik heet GB
a) Oh! Diné bizaad bóhooł'aah daats'í? = Oh! Navajo je leert misschien? = Leer je soms Navajo?
b) Aoo', diné bizaad bóhoosh'aah = Ja, Navajo taal leer ik = ja, ik leer Navajo
a) Haash wolye? = Wat zijn naam? = Hoe heet hij?
b) Dick Cheney wolye = DC zijn naam = hij heet DC
a) Haashyit'éego kééhót'í? = Hoe leef je? = Hoe gaat het?
b) Yá'át'éehgo kééhót'í. Nisha'? = Goed leef ik. Jij? = Het gaat goed met mij. En jij?
a) Yá'át'éehgo = Goed = Goed
a) Háágóósha' díníyá? = Waar (in welke richting) jij gaat? = Waar ga je naar toe?
b) Na'nizhoozhígóó déyá = Gallup ik ga = Ik ga naar Gallup
a) Háágóósha' deeyá? = Waar hij gaat? = Waar gaat hij naar toe?
b) Kingóó deeyá = Winkel-naar hij gaat = Hij gaat naar de winkel
a) Nichidíísh hóló? = Je-auto-? IS = Heb je een auto?
b) Aoo', shichidí hóló = Ja, mijn-auto IS = Ja, ik heb een auto
a) Nibéesoósh hóló? = Jij-geld-? IS = Heb je geld?
b) Aoo', shibéeso hóló = Ja, mijn-geld IS = Ja, ik heb geld
Opmerkingen aangaande schrijfwijze
Navajo heeft een officiële spelling die geheel fonetisch is. Omdat er bijzonder veel klanken in de taal voorkomen, zijn er ook veel verschillende letters. Sommige van deze letters zijn niet te maken in words of in dit blogspot-programma. Dit gaat dan vooral om de klinkers die én nazaal én met een hoge toon uitgesproken dienen te worden. Die letters staan hier vet gedrukt. Het gaat dus om de í (in het woord kééhót'í) en de ó (in het woord hóló). Beide klinkers worden nazaal en met een hoge toon uitgesproken. Ook de a (in háágóósha') is nazaal maar is een lage toon.
Dat brengt me meteen op het volgende punt: Navajo is (net als het Chinees) een toontaal. Alle klinkers (a, e, i, o) kunnen op maar liefst 10 verschillende manieren worden uitgesproken. Dit zijn (met voorbeeld klinker a):
kort, laag --> a
lang, laag --> aa
kort, hoog --> á
lang, hoog --> áá
van hoog naar laag --> áa
&
nazaal, kort, laag --> a
nazaal, lang, laag --> aa
nazaal, kort, hoog --> á
nazaal, lang, hoog --> áá
nazaal, van hoog naar laag --> áa
NOOT: wie dacht dat het Chinees moeilijk was... Chinees heeft maar 4 tonen... (neutraal, stijgend, dalend, van stijgend naar dalend)
Bijna alle letters worden uitgesproken zoals in het Nederlands en er zijn een paar bijzondere 'letters'. Letters die een andere klank hebben dan de Nederlandse zijn:
ch = als de Spaanse ch (=tsj)
dl = dl (zoals het er staat)
dz = dz (idem)
g = als Engels go
gh = als Nederlands (op zn Vlaams) lach (zachter dan g)
hw = als nederlands gek (harder dan ch)
j = als Engels job
kw = als Engels quit
ł = niet bestaande klank in Europese talen, op 1 na: Welsh (geschreven daar als ll). Zeg s & l tegelijkertijd
sh = als Engels shirt
tł = t + ł. Wie de grote Mexicaanse vulkaan Popocatepetl kent, kan wellicht de klank nabootsen.
ts = (zoals het er staat)
w = als Engels water
x = als Duits Bach
y = als Nederlands jas
zh = als Franse jour of Franse chat
a) Yá'át'ééh! Haash yinílyé? = Hallo! Wat je naam? = Hallo! Hoe heet je?
b) George Bush yinishyé = GB mijn naam = ik heet GB
a) Oh! Diné bizaad bóhooł'aah daats'í? = Oh! Navajo je leert misschien? = Leer je soms Navajo?
b) Aoo', diné bizaad bóhoosh'aah = Ja, Navajo taal leer ik = ja, ik leer Navajo
a) Haash wolye? = Wat zijn naam? = Hoe heet hij?
b) Dick Cheney wolye = DC zijn naam = hij heet DC
a) Haashyit'éego kééhót'í? = Hoe leef je? = Hoe gaat het?
b) Yá'át'éehgo kééhót'í. Nisha'? = Goed leef ik. Jij? = Het gaat goed met mij. En jij?
a) Yá'át'éehgo = Goed = Goed
a) Háágóósha' díníyá? = Waar (in welke richting) jij gaat? = Waar ga je naar toe?
b) Na'nizhoozhígóó déyá = Gallup ik ga = Ik ga naar Gallup
a) Háágóósha' deeyá? = Waar hij gaat? = Waar gaat hij naar toe?
b) Kingóó deeyá = Winkel-naar hij gaat = Hij gaat naar de winkel
a) Nichidíísh hóló? = Je-auto-? IS = Heb je een auto?
b) Aoo', shichidí hóló = Ja, mijn-auto IS = Ja, ik heb een auto
a) Nibéesoósh hóló? = Jij-geld-? IS = Heb je geld?
b) Aoo', shibéeso hóló = Ja, mijn-geld IS = Ja, ik heb geld
Opmerkingen aangaande schrijfwijze
Navajo heeft een officiële spelling die geheel fonetisch is. Omdat er bijzonder veel klanken in de taal voorkomen, zijn er ook veel verschillende letters. Sommige van deze letters zijn niet te maken in words of in dit blogspot-programma. Dit gaat dan vooral om de klinkers die én nazaal én met een hoge toon uitgesproken dienen te worden. Die letters staan hier vet gedrukt. Het gaat dus om de í (in het woord kééhót'í) en de ó (in het woord hóló). Beide klinkers worden nazaal en met een hoge toon uitgesproken. Ook de a (in háágóósha') is nazaal maar is een lage toon.
Dat brengt me meteen op het volgende punt: Navajo is (net als het Chinees) een toontaal. Alle klinkers (a, e, i, o) kunnen op maar liefst 10 verschillende manieren worden uitgesproken. Dit zijn (met voorbeeld klinker a):
kort, laag --> a
lang, laag --> aa
kort, hoog --> á
lang, hoog --> áá
van hoog naar laag --> áa
&
nazaal, kort, laag --> a
nazaal, lang, laag --> aa
nazaal, kort, hoog --> á
nazaal, lang, hoog --> áá
nazaal, van hoog naar laag --> áa
NOOT: wie dacht dat het Chinees moeilijk was... Chinees heeft maar 4 tonen... (neutraal, stijgend, dalend, van stijgend naar dalend)
Bijna alle letters worden uitgesproken zoals in het Nederlands en er zijn een paar bijzondere 'letters'. Letters die een andere klank hebben dan de Nederlandse zijn:
ch = als de Spaanse ch (=tsj)
dl = dl (zoals het er staat)
dz = dz (idem)
g = als Engels go
gh = als Nederlands (op zn Vlaams) lach (zachter dan g)
hw = als nederlands gek (harder dan ch)
j = als Engels job
kw = als Engels quit
ł = niet bestaande klank in Europese talen, op 1 na: Welsh (geschreven daar als ll). Zeg s & l tegelijkertijd
sh = als Engels shirt
tł = t + ł. Wie de grote Mexicaanse vulkaan Popocatepetl kent, kan wellicht de klank nabootsen.
ts = (zoals het er staat)
w = als Engels water
x = als Duits Bach
y = als Nederlands jas
zh = als Franse jour of Franse chat
'Oud nieuws' dat heel belangrijk is
Declaration on the Rights of Indigenous Peoples delayed
Posted: December 08, 2006
by: Valerie Taliman / Indian Country Today
NEW YORK - A number of African nations, led by Namibia, were successful Nov. 28 in persuading the majority of nation states to delay adoption of the United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples.
During a meeting of the Third Committee of the General Assembly - which deals with social, humanitarian and cultural issues - Namibia sponsored a resolution asking for a delay in adoption of the declaration, saying it contradicted the national constitutions of a number of African countries.
Representatives of Namibia, Botswana and other African countries were disturbed that the declaration lacked a definition of who is indigenous, thus opening the door for any group or community to identify itself as indigenous.
Concerns also were expressed about indigenous peoples' right to self-determination which could lead to uncertainty and instability within African nations. These concerns have been discussed by delegations at the United Nations for years, but most of the African nations did not take part in those discussions.
Namibia's resolution said it would aim to conclude consideration of the declaration by the end of the General Assembly's 61st session in September 2007.
The representative of Mexico, Luis Alfonso de Alba, backed by many Latin American colleagues, said it seemed strange to seek time for more consultations on a declaration that had already been the subject of 24 years of negotiations.
''The real delay would be in paying due attention to the rights of indigenous peoples themselves,'' said de Alba. Many Latin American countries, led by Peru, were pushing for immediate adoption of the declaration.
Robert ''Tim'' Coulter, executive director of the Indian Law Resource Center in Helena, Mont., who originally authored the declaration, said, ''We are very disappointed that the declaration will not be immediately adopted. But we understand that there are concerns, because this is a very serious declaration of rights.
''We are prepared to continue fighting for adoption of the declaration, and we believe that the concerns expressed by Namibia and other countries can be resolved so that the declaration can be adopted within the coming year without weakening indigenous peoples' rights,'' he said.
Assembly of First Nations Regional Chief Shawn Atleo, from British Columbia, said, ''Canada was positioned to play a significant role in supporting the declaration but chose to actively oppose the declaration as a member of the Human Rights Council and at the General Assembly.
''We share the deep frustration of all those who worked long and hard to get the declaration to this point,'' Atleo added. ''We sincerely hope that the declaration is not lost and that we can find a way in which to revitalize this important work.''
Coulter said it is especially important that consultations about the declarations in the coming months include indigenous representatives, especially representatives of American Indian governments.
"This is a crucial time for representatives of indigenous governments to join the process to win adoption of the declaration,'' Coulter said. ''We must continue the work of persuading states to respect our rights and to adopt the strongest possible declaration.''
Valerie Taliman, Navajo, is director of communications for the Indian Law Resource Center with offices in Helena, Mont., and Washington, D.C. For more information, visit www.indianlaw.org or call (406) 449-2006.
Posted: December 08, 2006
by: Valerie Taliman / Indian Country Today
NEW YORK - A number of African nations, led by Namibia, were successful Nov. 28 in persuading the majority of nation states to delay adoption of the United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples.
During a meeting of the Third Committee of the General Assembly - which deals with social, humanitarian and cultural issues - Namibia sponsored a resolution asking for a delay in adoption of the declaration, saying it contradicted the national constitutions of a number of African countries.
Representatives of Namibia, Botswana and other African countries were disturbed that the declaration lacked a definition of who is indigenous, thus opening the door for any group or community to identify itself as indigenous.
Concerns also were expressed about indigenous peoples' right to self-determination which could lead to uncertainty and instability within African nations. These concerns have been discussed by delegations at the United Nations for years, but most of the African nations did not take part in those discussions.
Namibia's resolution said it would aim to conclude consideration of the declaration by the end of the General Assembly's 61st session in September 2007.
The representative of Mexico, Luis Alfonso de Alba, backed by many Latin American colleagues, said it seemed strange to seek time for more consultations on a declaration that had already been the subject of 24 years of negotiations.
''The real delay would be in paying due attention to the rights of indigenous peoples themselves,'' said de Alba. Many Latin American countries, led by Peru, were pushing for immediate adoption of the declaration.
Robert ''Tim'' Coulter, executive director of the Indian Law Resource Center in Helena, Mont., who originally authored the declaration, said, ''We are very disappointed that the declaration will not be immediately adopted. But we understand that there are concerns, because this is a very serious declaration of rights.
''We are prepared to continue fighting for adoption of the declaration, and we believe that the concerns expressed by Namibia and other countries can be resolved so that the declaration can be adopted within the coming year without weakening indigenous peoples' rights,'' he said.
Assembly of First Nations Regional Chief Shawn Atleo, from British Columbia, said, ''Canada was positioned to play a significant role in supporting the declaration but chose to actively oppose the declaration as a member of the Human Rights Council and at the General Assembly.
''We share the deep frustration of all those who worked long and hard to get the declaration to this point,'' Atleo added. ''We sincerely hope that the declaration is not lost and that we can find a way in which to revitalize this important work.''
Coulter said it is especially important that consultations about the declarations in the coming months include indigenous representatives, especially representatives of American Indian governments.
"This is a crucial time for representatives of indigenous governments to join the process to win adoption of the declaration,'' Coulter said. ''We must continue the work of persuading states to respect our rights and to adopt the strongest possible declaration.''
Valerie Taliman, Navajo, is director of communications for the Indian Law Resource Center with offices in Helena, Mont., and Washington, D.C. For more information, visit www.indianlaw.org or call (406) 449-2006.
een brief naar een politicus op hyves...
Geachte heer Van der Ham,
Vol ongeloof las ik de volgende tekst op de site http://www.paaseiland.nu/ :
"Is het Paaseiland ons voorland? In 1722 stuitte de Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen op een merkwaardig eiland: Paaseiland. Hij trof een kale vlakte met wat inboorlingen. De enorme beelden op het eiland zette de Nederlanders aan het denken: Hoe konden deze eenvoudige inboorlingen zulke grote stenen beelden vervaardigd hebben, en hebben verplaatst? Uit alles bleek dat op het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest. Maar waar was die dan gebleven? Na vele jaren onderzoek bleek de verklaring simpel: de bevolking had de natuurlijke hulpbronnen te snel opgebruikt. Ooit stond het eiland vol met bomen die werden gebruikt voor visserij, als energiebron en voor het maken en verslepen van beelden. Maar toen al de bomen waren gekapt, was het over met de rijkdom."
Ik weet niet of u het initiatief heeft genomen tot het maken van deze site, maar voor iemand van D66 (de enige Nederlandse partij die ooit nadrukkelijk de rechten van inheemse volken in haar programma zette) valt me dit toch zwaar tegen. Als medewerker van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken, http://www.nciv.net, en als promovendus 'Polynesisch-Amerikaanse prehistorie', wil ik graag een paar opmerkingen maken.
Ten eerste klopt de beschrijving zoals gegeven op de website niet. Mogelijk hebben de auteurs zich gebaseerd op het meest recente boek van Jared Diamond, "Collapse", waarin hij o.a. Paaseiland presenteert als schoolvoorbeeld van een samenleving die de eigen ondergang bewerkstelligd heeft door het kappen van de bomen. Wie echter de moeite neemt om de bronnen uit eerste hand zelf te lezen (o.a. die van Roggeveen), zal tot dezelfde conclusie komen die ook het archeologisch bewijsmateriaal levert: Paaseiland was helemaal geen kale vlakte en het aantal 'inboorlingen' was aanzienlijk groter dan het woordje "wat" in de tekst op paaseiland.nu suggereert.
Dat brengt mij op het tweede punt en dat betreft het woord 'inboorlingen' en de zin "Uit alles bleek dat het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest". Ik neem aan dat u weet dat het woord 'inboorlingen' achterhaald is omdat het een negatieve bijklank heeft. Hoewel ik niet het type ben die veel over woorden als 'inboorling, neger, roodhuid, etc...' valt, wil ik het hier toch genoemd hebben gezien de verdere inhoud van het stuk.
Dan de zin "Uit alles bleek dat het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest". Hiermee wordt gesuggereerd dat deze beschaving in 1722 niet meer bestond, iets dat simpelweg onjuist is. Dezelfde fout wordt gemaakt door de heer J. Diamond als hij bijvoorbeeld praat over de 'Val van de Mayabeschaving rond 900 na Christus'. Deze 'val' is er nooit geweest en de Maya's bestonden nog toen de Spanjaarden rond 1500 in Mexico kwamen. Sterker: de Maya's zijn er nog steeds, spreken nog steeds hun eigen talen en hebben nog steeds hun eigen cultuur. Politiek onafhankelijk zijn ze echter niet meer, evenmin als de Paaseilanders van vandaag de dag (Paaseiland is een Chileense kolonie) die echter evenals de Maya's ook nog steeds hun eigen taal en cultuur hebben. Wat de Paaseilanders echt bijna ten onder deed gaan, waren vreemde ziektes gebracht door de Europeanen en de massale ontvoering van bijna de complete eilandbevolking in de 2de helft van de 19de eeuw door Zuid-Amerikaanse slavenhandelaars. Slechts ongeveer 100 (van de destijds naar schatting 3000 mensen) wisten hieraan te ontkomen.
Alles bij elkaar lijkt het me nuttiger om echt wat aan de huidige milieuproblemen te doen waardoor we ook meteen de inheemse bevolkingsgroepen steunen (b.v. door beschermen van de regenwouden), dan populair-wetenschappelijke spookverhalen overal op te hangen om te bewijzen dat wij toch écht niet de enige waren/zijn die slecht met ons milieu omgaan. Verhalen waar bovendien weinig tot geen bewijs voor bestaat.
Ik dank u hartelijk voor uw aandacht.
Vriendelijke groeten,
Lennert van Oorschot
drs. Talen en Culturen van Indiaans Amerika (TCIA)
& Regiocoordinator Noord-Amerika NCIV
Vol ongeloof las ik de volgende tekst op de site http://www.paaseiland.nu/ :
"Is het Paaseiland ons voorland? In 1722 stuitte de Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen op een merkwaardig eiland: Paaseiland. Hij trof een kale vlakte met wat inboorlingen. De enorme beelden op het eiland zette de Nederlanders aan het denken: Hoe konden deze eenvoudige inboorlingen zulke grote stenen beelden vervaardigd hebben, en hebben verplaatst? Uit alles bleek dat op het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest. Maar waar was die dan gebleven? Na vele jaren onderzoek bleek de verklaring simpel: de bevolking had de natuurlijke hulpbronnen te snel opgebruikt. Ooit stond het eiland vol met bomen die werden gebruikt voor visserij, als energiebron en voor het maken en verslepen van beelden. Maar toen al de bomen waren gekapt, was het over met de rijkdom."
Ik weet niet of u het initiatief heeft genomen tot het maken van deze site, maar voor iemand van D66 (de enige Nederlandse partij die ooit nadrukkelijk de rechten van inheemse volken in haar programma zette) valt me dit toch zwaar tegen. Als medewerker van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken, http://www.nciv.net, en als promovendus 'Polynesisch-Amerikaanse prehistorie', wil ik graag een paar opmerkingen maken.
Ten eerste klopt de beschrijving zoals gegeven op de website niet. Mogelijk hebben de auteurs zich gebaseerd op het meest recente boek van Jared Diamond, "Collapse", waarin hij o.a. Paaseiland presenteert als schoolvoorbeeld van een samenleving die de eigen ondergang bewerkstelligd heeft door het kappen van de bomen. Wie echter de moeite neemt om de bronnen uit eerste hand zelf te lezen (o.a. die van Roggeveen), zal tot dezelfde conclusie komen die ook het archeologisch bewijsmateriaal levert: Paaseiland was helemaal geen kale vlakte en het aantal 'inboorlingen' was aanzienlijk groter dan het woordje "wat" in de tekst op paaseiland.nu suggereert.
Dat brengt mij op het tweede punt en dat betreft het woord 'inboorlingen' en de zin "Uit alles bleek dat het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest". Ik neem aan dat u weet dat het woord 'inboorlingen' achterhaald is omdat het een negatieve bijklank heeft. Hoewel ik niet het type ben die veel over woorden als 'inboorling, neger, roodhuid, etc...' valt, wil ik het hier toch genoemd hebben gezien de verdere inhoud van het stuk.
Dan de zin "Uit alles bleek dat het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest". Hiermee wordt gesuggereerd dat deze beschaving in 1722 niet meer bestond, iets dat simpelweg onjuist is. Dezelfde fout wordt gemaakt door de heer J. Diamond als hij bijvoorbeeld praat over de 'Val van de Mayabeschaving rond 900 na Christus'. Deze 'val' is er nooit geweest en de Maya's bestonden nog toen de Spanjaarden rond 1500 in Mexico kwamen. Sterker: de Maya's zijn er nog steeds, spreken nog steeds hun eigen talen en hebben nog steeds hun eigen cultuur. Politiek onafhankelijk zijn ze echter niet meer, evenmin als de Paaseilanders van vandaag de dag (Paaseiland is een Chileense kolonie) die echter evenals de Maya's ook nog steeds hun eigen taal en cultuur hebben. Wat de Paaseilanders echt bijna ten onder deed gaan, waren vreemde ziektes gebracht door de Europeanen en de massale ontvoering van bijna de complete eilandbevolking in de 2de helft van de 19de eeuw door Zuid-Amerikaanse slavenhandelaars. Slechts ongeveer 100 (van de destijds naar schatting 3000 mensen) wisten hieraan te ontkomen.
Alles bij elkaar lijkt het me nuttiger om echt wat aan de huidige milieuproblemen te doen waardoor we ook meteen de inheemse bevolkingsgroepen steunen (b.v. door beschermen van de regenwouden), dan populair-wetenschappelijke spookverhalen overal op te hangen om te bewijzen dat wij toch écht niet de enige waren/zijn die slecht met ons milieu omgaan. Verhalen waar bovendien weinig tot geen bewijs voor bestaat.
Ik dank u hartelijk voor uw aandacht.
Vriendelijke groeten,
Lennert van Oorschot
drs. Talen en Culturen van Indiaans Amerika (TCIA)
& Regiocoordinator Noord-Amerika NCIV
Abonneren op:
Posts (Atom)