een brief naar een politicus op hyves...

Geachte heer Van der Ham,

Vol ongeloof las ik de volgende tekst op de site http://www.paaseiland.nu/ :

"Is het Paaseiland ons voorland? In 1722 stuitte de Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen op een merkwaardig eiland: Paaseiland. Hij trof een kale vlakte met wat inboorlingen. De enorme beelden op het eiland zette de Nederlanders aan het denken: Hoe konden deze eenvoudige inboorlingen zulke grote stenen beelden vervaardigd hebben, en hebben verplaatst? Uit alles bleek dat op het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest. Maar waar was die dan gebleven? Na vele jaren onderzoek bleek de verklaring simpel: de bevolking had de natuurlijke hulpbronnen te snel opgebruikt. Ooit stond het eiland vol met bomen die werden gebruikt voor visserij, als energiebron en voor het maken en verslepen van beelden. Maar toen al de bomen waren gekapt, was het over met de rijkdom."

Ik weet niet of u het initiatief heeft genomen tot het maken van deze site, maar voor iemand van D66 (de enige Nederlandse partij die ooit nadrukkelijk de rechten van inheemse volken in haar programma zette) valt me dit toch zwaar tegen. Als medewerker van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken, http://www.nciv.net, en als promovendus 'Polynesisch-Amerikaanse prehistorie', wil ik graag een paar opmerkingen maken.

Ten eerste klopt de beschrijving zoals gegeven op de website niet. Mogelijk hebben de auteurs zich gebaseerd op het meest recente boek van Jared Diamond, "Collapse", waarin hij o.a. Paaseiland presenteert als schoolvoorbeeld van een samenleving die de eigen ondergang bewerkstelligd heeft door het kappen van de bomen. Wie echter de moeite neemt om de bronnen uit eerste hand zelf te lezen (o.a. die van Roggeveen), zal tot dezelfde conclusie komen die ook het archeologisch bewijsmateriaal levert: Paaseiland was helemaal geen kale vlakte en het aantal 'inboorlingen' was aanzienlijk groter dan het woordje "wat" in de tekst op paaseiland.nu suggereert.

Dat brengt mij op het tweede punt en dat betreft het woord 'inboorlingen' en de zin "Uit alles bleek dat het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest". Ik neem aan dat u weet dat het woord 'inboorlingen' achterhaald is omdat het een negatieve bijklank heeft. Hoewel ik niet het type ben die veel over woorden als 'inboorling, neger, roodhuid, etc...' valt, wil ik het hier toch genoemd hebben gezien de verdere inhoud van het stuk.

Dan de zin "Uit alles bleek dat het eiland ooit een belangrijke beschaving was geweest". Hiermee wordt gesuggereerd dat deze beschaving in 1722 niet meer bestond, iets dat simpelweg onjuist is. Dezelfde fout wordt gemaakt door de heer J. Diamond als hij bijvoorbeeld praat over de 'Val van de Mayabeschaving rond 900 na Christus'. Deze 'val' is er nooit geweest en de Maya's bestonden nog toen de Spanjaarden rond 1500 in Mexico kwamen. Sterker: de Maya's zijn er nog steeds, spreken nog steeds hun eigen talen en hebben nog steeds hun eigen cultuur. Politiek onafhankelijk zijn ze echter niet meer, evenmin als de Paaseilanders van vandaag de dag (Paaseiland is een Chileense kolonie) die echter evenals de Maya's ook nog steeds hun eigen taal en cultuur hebben. Wat de Paaseilanders echt bijna ten onder deed gaan, waren vreemde ziektes gebracht door de Europeanen en de massale ontvoering van bijna de complete eilandbevolking in de 2de helft van de 19de eeuw door Zuid-Amerikaanse slavenhandelaars. Slechts ongeveer 100 (van de destijds naar schatting 3000 mensen) wisten hieraan te ontkomen.

Alles bij elkaar lijkt het me nuttiger om echt wat aan de huidige milieuproblemen te doen waardoor we ook meteen de inheemse bevolkingsgroepen steunen (b.v. door beschermen van de regenwouden), dan populair-wetenschappelijke spookverhalen overal op te hangen om te bewijzen dat wij toch écht niet de enige waren/zijn die slecht met ons milieu omgaan. Verhalen waar bovendien weinig tot geen bewijs voor bestaat.

Ik dank u hartelijk voor uw aandacht.

Vriendelijke groeten,

Lennert van Oorschot
drs. Talen en Culturen van Indiaans Amerika (TCIA)
& Regiocoordinator Noord-Amerika NCIV